Θα έλεγα πως η ποιητική συλλογή “Θόρυβοι” δεν συγκροτείται από ποίηση για τον έρωτα, μα περισσότερο για τον άνθρωπο με αφορμή τον έρωτα.
Ο Πλάτωνας χαρακτηρίζει ως αντικείμενο του έρωτα, τον «τόκο», δηλαδή τη δημιουργία, ως τον τρόπο κατάκτησης της αθανασίας με δύο διαφορετικούς τρόπους: τη σωματική και την πνευματική. Και στις δύο περιπτώσεις, υπάρχει μια γέννα – στην πρώτη περίπτωση με τη σαρκική επαφή, στη δεύτερη μέσω των έργων της ψυχής.
Η ανθρώπινη ψυχή συλλαμβάνεται πλέον ως σύνθετη ολότητα, αποτελούμενη από διαφορετικά μέρη η ισορροπία των οποίων δεν είναι δεδομένη, οπότε αντιστοίχως η ερωτική έλξη γίνεται πολυσύνθετη και αντιφατική. Στην ουσία, ο Πλάτωνας σκιαγραφεί μια κλίμακα ερωτικής ανάβασης, που διαδοχικά καλύπτει πρωτίστως την έλξη των ψυχών της δημιουργίας και της μάθησης και μας τον συστήνει ως πνευματική έλξη και επαφή ανάμεσα σε ανθρώπους ανεξαρτήτως ηλικίας, ωριμότητας, φύλου, χωρίς αυτό να σημαίνει πως δεν αντιλαμβάνεται την εσωτερική σύγκρουση που θα αναδυθεί ανάμεσα στο πνεύμα και τη σάρκα. Όμως θεωρεί πως η κινητήρια κοσμική δύναμη είναι η ψυχή και ο έρωτας η πιο ισχυρή, πολύπλοκη ανθρώπινη επιθυμία, που αποτελεί ένα νήμα για να ξετυλίξει το κουβάρι που οδηγεί στον δρόμο της αλήθειας.
Στην πραγματικότητα, οι “Θόρυβοι” είναι μια βαθύτερη παρατήρηση στον άνθρωπο, ακριβώς γιατί η επιθυμία είναι τόσο ισχυρή που ο έρωτας γίνεται η μοναδική συνθήκη που λειτουργεί σαν σεντόνι που σηκώνεται και μας αποκαλύπτει το πραγματικό μας πρόσωπο. Είναι ο μόνος δρόμος ώστε να καταδυθούμε στον εαυτό μας και να λάβουμε γνώση για αυτόν.
Οι ψυχικές συνδέσεις είναι σπάνιες, μα δημιουργούν καθρεπτικές σχέσεις. Κι έτσι, αναπόφευκτα στέκεσαι απέναντι στην αλήθεια σου, ακόμα κι όταν δεν σου αρέσει. Από εκεί και μετά, όλα γίνονται δρόμος αντοχής. (σελ.26 «…παιχνίδι αντοχής για μεγάλα παιδιά, με εντυπωσιακό παρανάλωμα στο φινάλε».)
Ο έρωτας είναι μια συνθήκη μεταμορφωτική, μετασχηματιστική, η πιο ισχυρή δύναμη μετακίνησης (σελ.22 «η μετακίνηση…»). Και όσα μαθαίνουμε και κατακτούμε ως γνώση, οφείλουμε να τα κρατάμε ως εφαλτήριο για τα επόμενα που θα έχουμε να μάθουμε κι όχι να εγκλωβιζόμαστε σ’ αυτά, γιατί έτσι παραμένουμε στάσιμοι. Αυτή η αλληλεπίδραση που αναφέρθηκε παραπάνω στην ουσία είναι νέες οπτικές των όσων ήδη ξέρουμε, αλλά αλλιώς. Με άλλον τρόπο, υπό άλλο πρίσμα.
Όλα τίθενται σε παύση όταν μόνο δίνεις ή μόνο παίρνεις ή όταν μόνο δίνεις αλλά δεν παίρνεις. Εκεί όλα παγώνουν και, αν δεν κινηθείς και παραμείνεις απαράλλαχτος ενώ όλα προχωρούν, η απόσταση αμβλύνεται. Η αλληλεπίδραση αυτή είναι η ανταλλαγή εαυτών. Γιατί οι σχέσεις των ανθρώπων δεν μπορούν να είναι λιμάνια για να αράζεις. Πρέπει να είναι θάλασσες αχαρτογράφητες, που ο ένας μαθαίνει στον άλλον και μαζί διαπερνούν τα κύματα.
Ο έρωτας είναι η μελωδία που θέλουμε να ακούμε συνέχεια, οι σειρές ενός βιβλίου που τις διαβάζουμε ξανά, μια εικόνα, ένα βλέμμα, ένα χρώμα, το ξεδίπλωμα των σκέψεων, μια συζήτηση· οτιδήποτε μπορεί να μας πάει παρακάτω, ώστε να ανακαλύψουμε νέα εδάφη μέσα μας και γύρω μας. Η σάρκα έπεται, καθώς είναι αδύναμη κι από μονή της ποτέ αρκετή. Είναι σίγουρα ένας τρόπος επιβεβαίωσης, μα, ως απόλαυση, αν ξεκινά και τελειώνει στο σώμα είναι ανεπαρκής.
“Δεν πρόκειται για ποίηση για τον έρωτα, μα περισσότερο για τον άνθρωπο με αφορμή τον έρωτα.”
Η φιλία είναι μια καθαρή μορφή του έρωτα, καθώς λειτουργεί με τον ίδιο τρόπο. Απαιτεί κατανόηση, εμπιστοσύνη, μοίρασμα και πολλές φορές ακούμε για ανθρώπους που λένε πως φοβούνται να συνάψουν σχέσεις προσωπικές ή φιλικές, γιατί θα απογοητευτούν ή θα εγκαταλειφθούν. Όμως, όλοι έχουμε εγκαταλειφθεί έστω μια φορά και άλλες πολλές έχουμε απογοητευτεί.
Στην πραγματικότητα, ίσως φοβόμαστε οποιαδήποτε οικειότητα στις σχέσεις μας γιατί φοβόμαστε την αλήθεια που θα αντικρίσουμε μέσα μας για εμάς τους ίδιους. Την εσωτερική μας σύγκρουση ανάμεσα σε όσα πραγματικά επιθυμούμε και σε όσα εμείς οι ίδιοι λογοκρίνουμε τους εαυτούς μας. Γιατί έχουμε μάθει να ζούμε υπό τον φόβο και τις ενοχές, κι έτσι φτάνουμε σε σημεία να χάνουμε ανθρώπους σημαντικούς από τη ζωή μας, αφού οι φόβοι μάς κρατάνε δέσμιους. (σελ.37 «μόνο δέος απέναντι στον φόβο που καταλύει όσους δεν αντέχουν, αλλά συνεχίζουν να αναρωτιούνται για το τέλμα τους».)
Έτσι, πολλές φορές θάβουμε βαθιά και σχεδόν ξεχνάμε όσα πραγματικά θα θέλαμε. Εξημερωνόμαστε (σελ.18 «εξημέρωση είναι…») μόνοι μας, μηχανικά, και φτιάχνουμε μια φυλακή που τη στολίζουμε με κάθε είδους υλικά, προκειμένου να νιώσουμε καλά. Και όσο μεγαλώνουμε, τα αντικαθιστούμε με διάφορα άλλα, επίπλαστα, ώσπου χάνουμε τον αληθινό εαυτό μας και ούτε εμείς μας αναγνωρίζουμε. (σελ.34-35 «μάσκα εκτυφλωτική αριστοτεχνικά… μάταια να το αποδείξουν».)
Ο Jim Morrison το είχε πει ακριβώς όπως είναι: «Οι περισσότεροι άνθρωποι αγαπάνε αυτό που προσποιούμαστε ότι είμαστε. Και για να διατηρήσουμε την αγάπη τους, συνεχίζουμε να προσποιούμαστε, μέχρι που στο τέλος μαθαίνουμε κι εμείς να αγαπάμε την ψεύτικη εικόνα μας. Είναι αλήθεια πως οι άνθρωποι μένουν κλειδωμένοι σε αυτή την εικόνα και το λυπηρό είναι ότι τη συνηθίζουν. Είναι εξαρτημένοι από τη μάσκα τους. Αγαπάνε τις αλυσίδες τους. Ξεχνάνε αυτό που πραγματικά είναι· και αν τολμήσεις να τους το θυμίσεις, σε μισούνε για αυτό. Αισθάνονται ότι πας να τους κλέψεις την πιο ακριβή τους ιδιοκτησία». Κι έτσι, προτιμούν να σκοτώσουν τον εαυτό τους και τον άλλον, προκειμένου να μην αποκαλυφθεί η απάτη τους. (σελ.36 «άλλωστε τα ακίνδυνα δεν φονεύονται, μόνο τα απόλυτα φονικά».)
Αυτή την πάλη με τους προσωπικούς μας δαίμονες/δεσμά περιγράφει η ιστορία, όπου με αφορμή τον έρωτα αυτή η κατάσταση γίνεται συνειδητή και δημιουργεί τρόμο. Γι’ αυτόν τον τρόμο και για κάθε φόβο που μας καταλύει και δεν μας επιτρέπει να ζούμε όπως νιώθουμε, μιλεί το επίμετρο.
Έρη Ζερβάκη
(συγγραφέας, μουσικός)
Έρη Ζερβάκη – Θόρυβοι – Εκδόσεις Πηγή