ΓΡΑΦΕΙ Ο ΓΙΩΡΓΟΣ ΤΡΙΓΚΑΣ
Ο Ρωμαίος ιστορικός Κορνήλιος Νέπωτας (Μιλτιάδης 4.4), μας παρουσιάζει αναλυτικά τον τρόπο αντίδρασης των Αθηναίων, μόλις έμαθαν τα τραγικά γεγονότα που συνέβησαν στην Ερέτριας στις 2 Σεπτεμβρίου από τους Πέρσες. Την επόμενη ημέρα, μια από τις πρώτες πράξεις των Αθηναίων στρατηγών ήταν να στείλουν αγγελιοφόρους στις συμμαχικές πόλεις για να σταλεί άμεση στρατιωτική βοήθεια προς τη πόλη τους. Οι Αθηναίοι αξιολόγησαν σωστά την σοβαρότητα της κατάστασης και αποφάσισαν να στείλουν αγγελιοφόρο ακόμη και στην αντίπαλη πόλη της Σπάρτης που εκείνη τη χρονική στιγμή ήταν η πιο ισχυρή πόλη της Ελλάδας. Ο αγγελιοφόρος που έφυγε προς τη Σπάρτη, ονομαζόταν Φειδιππίδης, όπως μας αναφέρει ο Ηρόδοτος και επιβεβαιώνει και ο Πλούταρχος. Ο Φειδιππίδης ήταν Αθηναίος πολίτης και επαγγελματίας «ημεροδρόμος», δηλαδή απεσταλμένος, επιφορτισμένος να μεταφέρει μηνύματα. Ο Ηρόδοτος μας ενημερώνει ότι ο Φειδιππίδης κάλυψε μια απόσταση 240 χιλιομέτρων μέσα σε 2 μόλις μέρες για να λάβει τελικά μια αρνητική απάντηση από τους Εφόρους των Σπαρτιατών.
Γνωρίζοντας μόνο το άρθρο του Ε. Αλμπανίδη, «Ο Αγγελιοφόρος της Νίκης και ο Μαραθώνιος» που γράφτηκε για τις ανάγκες του περιοδικού Ε-Ιστορικά, (τεύχος 232, 15 Απριλίου, 2004) της εφημερίδας «Ελευθεροτυπίας», διάβασα με πολύ ενδιαφέρον το ιστορικό μυθιστόρημα του Πέτρου Πουρλιάκα. Στο καινούργιο του βιβλίο με τον τίτλο «Νενικήκαμεν» (εκδόσεις Πηγή), μας παρουσιάζει την επική ιστορία του Φειδιππίδη, του πρώτου Μαραθωνοδρόμου. Διαβάζοντας το συγκεκριμένο μυθιστόρημα, καταλαβαίνουμε ότι με αφορμή το βίο του Φειδιππίδη, ο συγγραφέας προσπαθεί να φωτίσει τα κενά των γεγονότων που συνέβησαν πριν και μετά της μάχης του Μαραθώνα και να τιμήσει με τον δικό του τρόπο -όντας μαραθωνοδρόμος και ο ίδιος- τον πιο ξακουστό αγγελιοφόρο του αρχαίου κόσμου.
Ο συγγραφέας βρήκε λίγο ελεύθερο χρόνο και απάντησε τις ερωτήσεις μας γύρω από το βιβλίο «Νενικήκαμεν».
Σε μια εποχή που όλα αλλάζουν, πόσο επίκαιρος είναι ο αρχαίος ελληνικός κόσμος;
Σε όλες τις εποχές όλα άλλαζαν και αλλάζουν, όχι μόνο στη δική μας. Μην ξεχνάμε ότι στα χρόνια που έζησε ο Φειδιππίδης, ανέλαβε τη διακυβέρνηση των Αθηνών ο Κλεισθένης θέτοντας τα θεμέλια της Δημοκρατίας, ξέσπασε η Ιωνική επανάσταση και οι Πέρσες άρχισαν να «κοιτούν» δυτικά. Αυτά και αν είναι αλλαγές! Ο αρχαίος ελληνικός κόσμος μόνο αρχαίος δεν είναι. Πιθανόν να υστερούσε σε τεχνολογία αλλά πολιτιστικά απέχουμε χαοτικά και δυστυχώς εμείς δεν είμαστε στη φωτεινή μεριά. Και παρόλο που αυτό το χάος της απόστασης ανάμεσά μας έχει και αιτία και όνομα, δεν τολμούμε να το φωτίσουμε. Ο αρχαίος ελληνικός κόσμος σίγουρα δεν ήταν τέλειος, αλλά τουλάχιστον όδευε προς τους ουτοπικούς στόχους που είχε θέσει με τις επιστήμες και την φιλοσοφία. Δεν στερούμαστε τεχνολογίας, αλλά στερούμαστε τη φιλοσοφία της τεχνολογίας. Δεν στερούμαστε κανόνων, αλλά στερούμαστε ηθικών και δίκαιων κανόνων. Δεν στερούμαστε ορμητικότητας, αλλά στερούμαστε ενός προσανατολισμού της ορμής μας. Έχουμε απωλέσει, εδώ και αιώνες, το δρόμο μας. Μαντέψτε που βρίσκεται ο «χάρτης». Στους αρχαίους Έλληνες φιλόσοφους. Σε εκείνους τους φωτεινούς νόες που η σύντομη περπατησιά τους στη Γη έστρωσε ένα μονοπάτι για να περπατήσουν όλες οι επόμενες γενιές μέχρι να σβήσει ο ήλιος.
Πώς προέκυψε η ιδέα να ασχοληθείτε με την μάχη του Μαραθώνα και τον Φειδιππίδη;
Από παιδί ουδέποτε είχα για ήρωες «νυχτερίδες» και «αράχνες». Εξάλλου ήρωες είναι εκείνοι που γνωρίζουν ότι είναι θνητοί αλλά βαδίζουν στη φωτιά αψηφώντας το φόβο. Η μάχη του Μαραθώνα, όπως και άλλες μάχες των Ελλήνων, αντικατοπτρίζει ακριβώς αυτό. Έτσι γεννηθήκαμε, έτσι μεγαλώσαμε. Οι λίγοι με τους πολλούς. Οι αθάνατοι με τους θνητούς. Εκείνοι οι Έλληνες μπορεί να μη νίκησαν τη Μοίρα, αλλά σίγουρα νίκησαν τη Λήθη. Αυτήν είναι η αθανασία και όχι να σηκωθούμε κάποτε απ’ το χώμα σαν ζόμπι. Με τον Φειδιππίδη δεν θα μπορούσα να μην ασχοληθώ καθώς είμαι δρομέας μεγάλων αποστάσεων. Πολλές φορές τον συλλογίζομαι όταν τρέχω, μα δεν μπορώ να τον φτάσω ούτε στο μικρό του δαχτυλάκι.
Τι σας έκανε μεγαλύτερη εντύπωση στην προσωπικότητα του. Ρωτάω γιατί ο περισσότερος κόσμος δίνει περισσότερο έμφαση στην προσφορά του Μιλτιάδη ή του Αισχύλου.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο στρατηγός Μιλτιάδης με την τακτική του στον Μαραθώνα έδωσε στον ελληνικό κόσμο ακόμα μερικούς αιώνες ύπαρξης, καθορίζοντας και την στάση μας απέναντι σε κάθε απειλή. Αυτήν του ποιοτικού ανθρώπινου στοιχείου ως πολλαπλασιαστή ισχύος. Ο Αισχύλος, που αναφέρατε, είναι ακριβώς αυτός ο παράγοντας. Ένας διακεκριμένος τραγωδός ποιητής, πολεμιστής! Δηλαδή, σηκώθηκαν και ζώστηκαν τα ποιήματα ώστε να διεκδικήσουν την ύπαρξή τους. Ένας πολίτης – οπλίτης. Όχι πολεμοχαρής, αλλά υπέρμαχος του πολιτισμού. Και όχι στα λόγια, στην πράξη.
Όσον αφορά τον Φειδιππίδη, με συναρπάζει το γεγονός του αντιήρωα. Ουσιαστικά αυτός ο ημεροδρόμος δεν έπραξε τίποτα παραπάνω απ’ ό,τι είχε καθήκον να πράξει. Δεν ήταν ήρωας της εποχής του. Είναι ήρωας της δικής μας εποχής επειδή τον έχουμε ανάγκη. Στα χρόνια του δεν γίνονταν αγώνες προς τιμήν του. Είναι ο αγγελιοφόρος της νίκης, όχι αυτός που την έφερε· τουλάχιστον όχι μόνος του. Αυτό είναι αλήθεια. Του αντιστοιχεί ένα στα έντεκα χιλιάδες δαφνόφυλλα της νίκης στη μάχη του Μαραθώνα. Δεν είναι και λίγο. Δεν γράφτηκε σχεδόν τίποτα για αυτόν. Μονάχα ο Ηρόδοτος μας δίνει το όνομά του και αυτό με τόση φειδώ που κάποιοι αμφισβητούν και την ύπαρξή του, επειδή η αυτόματη αμφισβήτηση δίχως έρευνα είναι ένα «σπορ» της εποχής. Για την προσωπικότητά του δεν γνωρίζουμε απολύτως τίποτα, αυτό μου έκανε εντύπωση. Είχα όλο το πεδίο ελεύθερο να του γράψω ένα βιβλίο ή καλύτερα ένα ετεροχρονισμένο γράμμα δυόμιση χιλιάδες χρόνια μετά, αν και δεν πιστεύω πως ο χρόνος κινείται ευθύγραμμα.
Αλήθεια, έχετε σκεφτεί τι θα γινόταν αν είχατε τη δυνατότητα να βρεθείτε μπροστά στο Φειδιππίδη; Τι θα του λέγατε;
Ειλικρινά δεν το έχω σκεφτεί. Εάν τον δω, θα τον δω σίγουρα σε κάποιον αγώνα και μάλιστα κατά τη δεύτερη νύχτα ή μετά το εκατόν ογδόντα – πιθανόν – χιλιόμετρο. Με εύθυμη πάντα διάθεση, εκεί αρχίζω και βλέπω… διάφορα. Αν τον έβλεπα θα τον ενημέρωνα – με κίνδυνο να με περάσει για ημίτρελο – πως εκείνη η τελευταία του διαδρομή έγινε παγκόσμια και τρέχουν στο όνομά του εκατομμύρια άνθρωποι σε εκατοντάδες πόλεις της Γης. Θα του εξηγούσα ότι ο κόπος του δεν πήγε χαμένος και δεν «έφυγε» για το τίποτα. Δίνει δύναμη στους αδύναμους, δίνει θάρρος σε ανάπηρους να τολμήσουν, δίνει ελπίδα σε απογοητευμένους. Δικαιούται να το μάθει, αν και είμαι πεπεισμένος ότι το ξέρει.
Το ζητούμενο για σας είναι να διηγηθείτε μια ιστορία ή θέλετε να πείτε και κάτι ακόμη;
Πολλά, πάρα πολλά ακόμη από μια ιστορία και δεν χωρούν σε τριακόσιες σελίδες. Πώς μεγάλωσε εκείνος ο νέος στην Αθήνα που έφτασε στην υπέρτατη θυσία; Ποιος του είπε ότι έτσι έχουν τα πράγματα; Από που αυτός ο αλτρουισμός; Μήπως από μια κοινωνία που ήταν έτσι δομημένη; Να γεννάει δηλαδή φιλόσοφους, ποιητές και συγχρόνως ήρωες και πολεμιστές; Τις εποχές και τις κοινωνίες όμως τις φτιάχνουν οι άνθρωποι. Γνωρίζοντας μόνο τις τελευταίες τρεις -τέσσερις μέρες της ζωής του και τίποτε άλλο, προσπάθησα να βρω την αιτία εκ του αποτελέσματος. Δεν πιστεύω, αλλά είμαι σίγουρος ότι τα κατάφερα. Δέχομαι τηλεφωνήματα από αναγνώστες που μόλις έφτασαν στο τέλος του μυθιστορήματος και κλαίνε. Αυτήν είναι η πληρωμή μου.
Ποιες υπήρξαν οι βασικότερες επιρροές της σκέψη σας για να γράψετε το μυθιστόρημα;
Ξεκίνησε με μια φευγαλέα εικόνα που ήρθε από κάπου στο μυαλό μου στο Μαραθώνιο της Αθήνας το 2014 σε μια συγκεκριμένη ανηφοριά. Είναι μια εικόνα, που περιγράφεται εντός του «Νενικήκαμεν» στο τελευταίο κεφάλαιο, που όλα μετουσιώνονται σε άλλη εποχή καθώς ο ήρωας τρέχει γεννώντας την ιστορία. Μια σκηνή. Μια εικόνα σαν αστραπή, που την κράτησα καλά. Μετά ήρθε άλλη μια από το πεδίο της μάχης που ο Φειδιππίδης πεσμένος πίνει αίμα και λασπόνερα για να συνέλθει. Μονόδρομος! Με βάση τις δυο αυτές εικόνες ξεκίνησα να γράφω. Ήταν επιτακτικό για μένα. Ένας δρόμος δίχως επιστροφή με μια αποστολή. Είναι βέβαιο πως θα υπήρξαν και άλλες επιρροές μα δεν μπορώ να τις ξεδιαλύνω.
Υπάρχουν προσχέδια δικά σας, τα οποία παραμένουν κλεισμένα σε συρτάρια ή χρησιμοποιήσατε όλο το υλικό στην πλοκή του βιβλίου;
Για το συγκεκριμένο ιστορικό μυθιστόρημα όχι, δεν υπάρχει υλικό που δεν έχει ενταχθεί στην πλοκή. Όλες οι σκέψεις και οι ιδέες βρίσκονται εντός και περιμένουν το σκηνοθέτη, δηλαδή τον αναγνώστη, να τις ζωηρέψει.
Ποια θεωρείτε ότι είναι η σχέση ιστορίας και λογοτεχνίας;
Η ιστορία από μόνη της είναι παγωμένη, θέλει φωτιά να ζωντανέψει. Η λογοτεχνία είναι η φωτιά που δίνει κίνηση στην ιστορία. Αν ταιριάξουν, θα έλεγα ότι είναι μια παθιασμένη σχέση.
Κυρίαρχες στη λογοτεχνία πιστεύετε ότι είναι οι ερωτήσεις ή οι απαντήσεις;
Κυρίαρχες είναι οι ερωτήσεις. Αναζητούμε τις κατάλληλες ερωτήσεις ώστε ο καθένας να απαντήσει με τον δικό του τρόπο. Εξάλλου οι απαντήσεις είναι εμπορεύσιμο είδος, ενώ οι ερωτήσεις είναι δωρεάν.
Και μια τελευταία ερώτηση. Τι πιστεύετε ότι χάνει ένας άνθρωπος που δεν διαβάζει ιστορικά μυθιστορήματα.
Τον χάρτη του, καθώς πυξίδα έχουμε όλοι.
Σας ευχαριστώ πολύ για τη συνέντευξη.
ΠΗΓΗ: gtrigkas.wordpress.com
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΤΟ ΒΙΒΛΙΟ ΝΕΝΙΚΗΚΑΜΕΝ