Αισθηματικό μυθιστόρημα: Ξεπερασμένο ή όχι
Το αισθηματικό μυθιστόρημα κι η νουβέλα είχαν για αιώνες μια ξεχωριστή θέση στην αγορά του βιβλίου. Μέχρι και τον περασμένο αιώνα κυριαρχούσαν στις προτιμήσεις του κοινού.
“Το Άλικο Γράμμα”, “Ο Σταθμάρχης Φαλμεράιερ”, “Ο Εραστής της Λαίδης Τσάτερλι” “Ο Μεγάλος Γκάτσμπι”, “Η Κυρία με τις καμέλιες”, η “Άννα Καρένινα” – για να θυμηθούμε κάποια εμβληματικά από αυτά – σημάδεψαν κι επηρέασαν γενιές και γενιές.
Η κύρια δύναμη της ερωτικής μυθοπλασίας έγκειται στο αναπόφευκτο αυτής, δηλαδή στην ταύτιση του αναγνώστη με τον ήρωα ή την ηρωίδα του έργου. Ο καθένας μας ψάχνει και βρίσκει σπασμένα κομμάτια της δικής του ζωής μέσα στις σελίδες ενός τέτοιου βιβλίου. Ξαναζεί έτσι – εκών άκων – την δική του πονεμένη ερωτική ιστορία με τις μεταβλητές του χρόνου και του χώρου, που τότε βρίσκεται. Και να μην ταιριάζουν τα επί μέρους στοιχεία κι οι συνθήκες, ο καθένας μας έχει τον τρόπο του να τα συνταιριάσει.
Ο αναγνώστης βλέπει – μέσω του μύθου – τα λάθη, τις αβλεψίες, τα παροράματα, τα αναπόφευκτα, τους οιωνούς, τις συνομωσίες, που καταδίκασαν σε σχάση το ζωντανό κύτταρο του έρωτα του. Υποβάλλεται έτσι άθελά του σε μία ιδιότυπη ψυχανάλυση, άλλοτε λυτρωτική άλλοτε αλυσιτελή. Φωτίζεται, εάν έφτασε στα όρια του ή εάν εγκατέλειψε πριν το τέλος την διαδρομή. Αντιλαμβάνεται, εάν έσπασε κοινωνικά στερεότυπα ή έμεινε άβουλος στη θέση του. Καταλαβαίνει εντός του, εάν έζησε δυνατά ή κρατήθηκε. Μετανιώνει τέλος ή δεν μετανιώνει.
Το αισθηματικό μυθιστόρημα μένει στη συνείδηση σαν ένας χάρτης του χαμένου θησαυρού, μία πυξίδα μέσα σ’ ένα σκοτεινό δάσος, ένα πυροφάνι σε μια νύχτα χωρίς φεγγάρι. Έχει ενίοτε και μία εκπαιδευτική επίδραση, δηλαδή διαμορφώνει μία νέα αντίληψη για τον πόθο, τον έρωτα, την αγάπη.
Όλα αυτά τα ωραία μέχρι πριν κάποια χρόνια. Τώρα πια στον αιώνα της σιωπής και της ταχύτητας τα συναισθήματα μοιραία δεν εκφράζονται και δεν προφταίνουν. Οι άνθρωποι εκπαιδεύονται εντατικά στην συνεχή κατάκτηση στόχων κι όχι στην παρέκκλιση της ονειροπόλησης.
Ο ολοκληρωτισμός των μέσων κοινωνικής δικτύωσης με την λιτότητα του δεν εξασφαλίζει σίγουρο μέλλον για το αισθηματικό μυθιστόρημα, που φαντάζει μάλλον σύνθετο, πεπερασμένο κι υπό εξάτμιση. Μόνη ελπίδα επιβίωσης του απομένει ο βαθύς πυρήνας του ανθρώπου, το κουκούτσι του…
Από τον συγγραφέα Δημοσθένη Δέπο
