Οι Αριστουργηματικές ιστορίες φαντασμάτων του Algernon Blackwood
γράφει ο M. Grant Kellermeyer για το Oldstyletales | μετάφραση: εκδόσεις Πηγή
Ανάμεσα στις κλασικές ιστορίες φαντασμάτων, το πιο γνωστό έργο του Blackwood ξεχωρίζει ως ένα από τα καλύτερα δείγματα λογοτεχνίας τρόμου για στοιχειωμένα σπίτια. Παρόλα αυτά, δεν είναι τόσο μια ιστορία για φαντάσματα, όσο μια ιστορία για τον ίδιο τον φόβο.
Όπως στο «Οι Ιτιές», έτσι και στο «Άδειο Σπίτι», δύο εξερευνητές βρίσκονται παγιδευμένοι σε μια μάχη για τη διατήρηση της λογικής τους, προσπαθώντας απεγνωσμένα να επιστρατεύσουν ψυχολογικά τεχνάσματα για να διατηρήσουν τον αυτοέλεγχό τους και να αποφύγουν την παράνοια που τους καταδιώκει αδυσώπητα.
Τι κάνει τις ιστορίες φαντασμάτων του Blackwood τόσο τρομακτικές;
Φημολογείται ότι η ιστορία αυτή αντλεί έμπνευση από την περίοδο που ο Blackwood ήταν κυνηγός φαντασμάτων και ενεργό μέλος της Εταιρείας Ψυχικών Ερευνών (Society for Psychical Research). Η αφήγησή του προέρχεται από μια άμεση και προσωπική εξοικείωση με τον τρόμο. Αν και δεν βασίζεται στον παραδοσιακό τρόμο (δεν υπάρχουν αποκρουστικές εικόνες, αίμα ή σήψη), η ατμόσφαιρα κατακλύζεται από μια αίσθηση διαρκώς αυξανόμενου άγχους, που κορυφώνεται σε έναν εσωτερικό παροξυσμό αμφιβολίας και φόβου.
Ένας από τους κεντρικούς χαρακτήρες που εμφανίζονται σε περισσότερες από μία ιστορίες του Blackwood, ο ερευνητής παραφυσικών φαινομένων Τζίμ Σόρτχαουζ (Jim Shorthouse), που εμφανίζεται επίσης στα «Μια Υπόθεση Υποκλοπής», «Με Πρόθεση Κλοπής», «Οι Παράξενες Περιπέτειες ενός Γραμματέα στη Νέα Υόρκη» κ.ά., παρακινείται από τη γηραιά του θεία να ερευνήσει την πηγή ενός τοπικού θρύλου. Γρήγορα, όμως, η απλή περιέργεια μετατρέπεται σε μια βαθιά συναισθηματική εξάρτηση μεταξύ των δύο: η θεία του Τζίμ βασίζεται σε εκείνον για σωματική στήριξη και συντροφιά, ενώ εκείνος, με έναν παράδοξο τρόπο, αντλεί δύναμη από τη (παρά την τρεμάμενη φύση της) γενναιότητά της.
Το αποτέλεσμα είναι μια συναισθηματικά περίπλοκη και ψυχολογικά ανατριχιαστική μελέτη του φόβου και της κρίσιμης ανθρώπινης ανάγκης για αλληλεξάρτηση.
Το Άδειο Σπίτι: Μία από τις πιο ανατριχιαστικές ιστορίες φαντασμάτων όλων των εποχών
Αναμφίβολα μία από τις διασημότερες ιστορίες στοιχειωμένων σπιτιών όλων των εποχών, το «Άδειο Σπίτι» αποδεικνύει την εξαιρετική ικανότητα του Blackwood να δείχνει μόνο όσα είναι απολύτως απαραίτητα και να αφήνει την ατμόσφαιρα να κάνει την υπόλοιπη δουλειά. Ακόμη περισσότερο κι από τον M. R. James, ο Blackwood διακρίνεται για την πειθαρχία του στη γραφή, υπονοώντας την παρουσία των βίαιων φαντασμάτων, χωρίς όμως να τα φέρνει ποτέ στο προσκήνιο. Το γεγονός ότι η ιστορία αυτή βασίζεται σε μια πραγματική εμπειρία του ως μέλος της Εταιρείας Ψυχικών Ερευνών (Society for Psychical Research) αποδεικνύει το απαράμιλλο ταλέντο του στην παρατήρηση και τη δημιουργία ενός απόκοσμου περιβάλλοντος.
Ο Τζίμ, ένας έμπειρος κυνηγός φαντασμάτων, συνεργάζεται με τη γηραιά, αλλά αδάμαστη, θεία του (οι γυναίκες του Blackwood είναι σχεδόν πάντα δυναμικές, γεμάτες σθένος και αποφασιστικότητα) όταν εκείνη τον παρακινεί να περάσουν μαζί μια νύχτα σε ένα στοιχειωμένο σπίτι με ιστορία φόνων. Η ιστορία δεν επικεντρώνεται τόσο στην πλοκή όσο στη δημιουργία και την υποβολή της ατμόσφαιρας· ο Blackwood, μέσα από την πρόζα του, σκιαγραφεί μια πνευματική διαδρομή καθώς οι δύο χαρακτήρες βιώνουν έναν συμβολικό επαναπροσδιορισμό του εαυτού τους μέσα από την τρομακτική αυτή εμπειρία.
Μάλιστα, σε μια αξιοσημείωτη στιγμή του διηγήματος, ο παγερός τρόμος φαίνεται να προκαλεί στη θεία μια παράξενη φυσική μεταμόρφωση, κάνοντάς την να δείχνει νεότερη—κάτι που ο ίδιος ο Blackwood ισχυρίστηκε πως είχε αντικρίσει μια νύχτα σε ένα διαβόητο, εγκαταλελειμμένο κτίσμα!
Καθώς περιπλανώνται από την κορυφή μέχρι τα θεμέλια του υγρού, αποπνικτικού οικοδομήματος, κατακλύζονται από αλλεπάλληλα κύματα ακραίου φόβου, παράνοιας και σύγχυσης. Έρχονται αντιμέτωποι με σκιώδεις μορφές, απόκοσμα βήματα και μια ανατριχιαστική φρίκη που τους παραλύει. Η ιστορία εστιάζει περισσότερο στις ψυχολογικές αντιδράσεις παρά στις ίδιες τις υπερφυσικές εκδηλώσεις και, ακριβώς γι’ αυτό, αγγίζει την ουσία του τρόμου με έναν μοναδικά εμπνευσμένο τρόπο.
Ιστορίες Φαντασμάτων και το Υπερφυσικό: Το Στυλ Γραφής του Algernon Blackwood
Στα σύγχρονα μέσα, τα στοιχειωμένα σπίτια παρουσιάζονται συχνά υπερβολικά: γιγάντιες βικτωριανές επαύλεις σε στυλ Queen Anne, γεμάτες περίτεχνες σιδερένιες διακοσμήσεις, γκαργκόιλ και γυμνά δέντρα· πάντα με το δικό τους οικογενειακό νεκροταφείο, φθαρμένα ξυλόγλυπτα και έναν σκοτεινό πύργο που μοιάζει να παρακολουθεί τα πάντα.
Στην εποχή του Blackwood, όμως, η εικόνα ήταν διαφορετική. Τα στοιχειωμένα σπίτια ήταν συνήθως γεωργιανές επαύλεις (περίπου από το 1720), όπου κατοικούσαν ηλικιωμένοι ενοικιαστές και ένα οικογενειακό φάντασμα, γεννημένο από έναν μοιραίο εξωσυζυγικό δεσμό, έναν φόνο από απληστία ή μια στιγμή παραφροσύνης.
Ο Blackwood, ωστόσο, αποφεύγει τις υπερβολές και τις κοινότοπες λεπτομέρειες. Δεν τον ενδιαφέρουν οι σκανδαλώδεις ιστορίες του παρελθόντος ή η κλισέ αισθητική του τρόμου. Αντίθετα, εστιάζει στην ψυχολογική επίδραση αυτών των χώρων. Δεν αφηγείται τραγικούς έρωτες και καταραμένες μοίρες, αλλά στρέφει την προσοχή του στο εδώ και τώρα- στη σχέση των δύο θνητών που τρέμουν σε μια γωνιά, προσπαθώντας απεγνωσμένα να διατηρήσουν τη λογική τους.
Ιστορίες Φαντασμάτων και Ψυχολογικός Τρόμος: Τι κάνει τον Blackwood τόσο ξεχωριστό;
Το όνομα του Algernon Blackwood (1869–1951) είναι συνώνυμο με ιστορίες που προ(σ)καλούν το απροσδόκητο, το υπερφυσικό ή το αλλόκοτο. Γεννημένος και μορφωμένος στο Ηνωμένο Βασίλειο, ο Blackwood εργάστηκε αρχικά ως γαλακτοπαραγωγός στον Καναδά, πριν μετακομίσει στη Νέα Υόρκη, όπου ακολούθησε μια εκπληκτικά πολυσχιδή καριέρα—εργάστηκε ως δημοσιογράφος στη New York City, μπάρμαν, μοντέλο, ρεπόρτερ στους The New York Times, ιδιωτικός γραμματέας, επιχειρηματίας και δάσκαλος βιολιού.
Ωστόσο, η πραγματική του κλίση αποκαλύφθηκε όταν επέστρεψε στο Ηνωμένο Βασίλειο και ανακάλυψε το ταλέντο του στη συγγραφή διηγημάτων υπερφυσικού τρόμου. Ο ίδιος περιέγραψε τις φιλοδοξίες του ως εξής:
«Η πιο βαθιά μου αναζήτηση, υποθέτω, είναι η ύπαρξη ενδείξεων και αποδείξεων για δυνάμεις που παραμένουν κρυμμένες μέσα μας· με άλλα λόγια, η διεύρυνση των ανθρώπινων ικανοτήτων. Γι’ αυτό πολλές από τις ιστορίες μου ασχολούνται με την επέκταση της συνείδησης—μια στοχαστική και φανταστική διερεύνηση δυνατοτήτων που βρίσκονται πέρα από τα όρια της κοινής μας αντίληψης.
Επιπλέον, όλα όσα συμβαίνουν στο σύμπαν μας είναι φυσικά και υπακούν σε νόμους. Όμως, αν διευρύνουμε την τόσο περιορισμένη αντίληψη μας, μπορεί να αποκαλυφθούν νέες, απρόσμενες δυνάμεις. Η λέξη ‘υπερφυσικό’ φαίνεται η πιο κατάλληλη για να αποδώσει αυτά τα φαινόμενα στη λογοτεχνία.
Πιστεύω πως η ανθρώπινη συνείδηση μπορεί να αλλάξει και να εξελιχθεί, και ότι μέσα από αυτή την αλλαγή ίσως αποκτήσουμε επίγνωση ενός εντελώς νέου σύμπαντος. Μια ‘αλλαγή’ στη φύση της συνείδησης—και όχι απλώς η επέκταση όσων ήδη γνωρίζουμε—δεν είναι απλώς μια διεύρυνση ικανοτήτων, αλλά μια μετάβαση σε κάτι βαθύτερο.»
illustration by Fred Banbery
Αν οι ιστορίες του υπερφυσικού σε μαγνητίζουν και λατρεύεις τη σκοτεινή ατμόσφαιρα του Algernon Blackwood, τότε το Άδειο Σπίτι και Άλλες Ιστορίες Φαντασμάτων είναι το βιβλίο που δεν πρέπει να λείπει από τη συλλογή σου.
Ανακάλυψε τον τρόμο που δεν χρειάζεται αίμα και φρικαλεότητες για να σε στοιχειώσει—μόνο ψίθυρους στο σκοτάδι και σκιές που μοιάζουν λίγο πιο κοντά απ’ ό,τι θα έπρεπε.
Απόκτησέ το τώρα ΕΔΩ!
