Η Εξέγερση στο Πολυτεχνείο απετέλεσε κομβική στιγμή της πολιτικής ιστορίας της Σύγχρονης Ελλάδας. Έχοντας ξεκινήσει ήδη από τις 14 Νοεμβρίου του 1973, η κατάληψη του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου από σπουδαστές ως διαμαρτυρία έναντι της Επταετούς Δικτατορίας των Συνταγματαρχών πνίγηκε στο αίμα μετά από επέμβαση των τεθωρακισμένων το πρωί της 17ης Νοεμβρίου – μιας ημέρας σαν σήμερα. Ο απόηχος αυτής της αγωνιστικής δράσης, το πάθος για την Ελευθερία και η αντίσταση στη Βία, παραμένει επίκαιρος ακόμα και στις μέρες μας. Για αυτόν τον λόγο, έχουμε απευθύνει πρόσκληση σε δύο συγγραφείς των Εκδόσεων Πηγή, των οποίων τα μυθιστορήματα έχουν άμεσες πολιτικές προεκτάσεις, να μιλήσουν με λίγα λόγια για την προσέγγιση του Πολυτεχνείου, αλλά και της εξεγερσιακής δυναμικής εκ μέρους τους. Ο λόγος για τους Χάρη Μποϊντά (“Φλογισμένες Πόλεις“) και Γιώτα Ροπόκη (“Μαύρα“). Ο λόγος, στους συγγραφείς!
Χάρης Μποϊντάς
Ως φοιτητής Φιλολογίας, θα θέλατε να μας πείτε ορισμένα λόγια για το πώς το πνεύμα του Πολυτεχνείου αντηχεί στο φοιτητικό κίνημα στις μέρες μας;
– Το φοιτητικό κίνημα μπορεί να είναι πολύ δυναμικό, όταν το απαιτούν οι περιστάσεις, παρά τις όποιες προσπάθειες διάσπασής του. Η αντίδραση των φοιτητών ως ενότητα διαφαίνεται αυτήν την περίοδο, που η πανεπιστημιακή αστυνομία λειτουργεί ως θεσμός και τα κονδύλια για τη δημόσια εκπαίδευση έχουν μειωθεί δραματικά. Και παρά τις αντιδράσεις από τους κρατικούς φορείς και τα όργανα καταστολής, το ηθικό των φοιτητών δεν έχει καμφθεί. Επομένως, το πνεύμα του Πολυτεχνείου και η επαναστατικότητα των φοιτητών τότε υπάρχουν μέχρι και σήμερα μέσα σε κάθε νέο άνθρωπο.
Εκτιμάτε ότι η αμφισβήτηση της επετείου μπορεί να αλλάξει, σε βάθος χρόνου, τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζεται;
– Αν μιλάμε για την αμφισβήτηση από την πλευρά των ακροδεξιών εγκληματικών ομάδων ή ακόμη και πολιτικών προσώπων για τα όσα συνέβησαν στο Πολυτεχνείο, πιστεύω πως όχι. Δεν γίνεται να μειωθεί η σημασία των γεγονότων, πόσο μάλλον να αποσιωπηθούν. Είναι στο χέρι των γονιών και των εκπαιδευτικών πάνω απ’ όλα να εμφυσήσουν στα παιδιά του σήμερα και του αύριο τις αξίες τις οποίες προασπίστηκαν οι νέοι της εποχής εκείνης και για τις οποίες βασανίστηκαν κι έχασαν τις ζωές τους.
Είναι οι φοιτητές ικανοί, τελικά, να αλλάξουν το μέλλον;
– Οι φοιτητές ή, καλύτερα, όλοι οι νέοι άνθρωποι πάντα είναι εκείνοι που επαναστατούν πρώτοι, διεκδικούν τα δικαιώματά τους και ζητούν αλλαγές με γνώμονα την καθαρή τους καρδιά και την ανάγκη τους για ελευθερία και δημοκρατία. Οπότε ναι, αν υπάρχει ελπίδα για μια καλύτερη κοινωνία, πίσω από αυτήν βρίσκονται οι νέοι.
Γιώτα Ροπόκη
Τι σημαίνει, για εσάς, η εξέγερση του Πολυτεχνείου;
– Το Πολυτεχνείο είναι μια ιστορική στιγμή για την ελληνική κοινωνία. Είναι μια πράξη γενναιότητας ενάντια στο φόβο, τη λογοκρισία, την καταστολή, τη βία. Είναι η άρνηση της συναίνεσης και η έμπρακτη αμφισβήτηση της κυριαρχίας της εξουσίας. Πάνω απ’ όλα το Πολυτεχνείο είναι ένα σύμβολο, που παραμένει ζωντανό καθ’ όλη τη διάρκεια της Μεταπολίτευσης, μέχρι και σήμερα και αναδεικνύει τον πραγματικό ρόλο και τη θέση των Πανεπιστημίων στην κοινωνία, με τα Πανεπιστήμια να αποτελούν τους φορείς της προαγωγής των δημοκρατικών αξιών και των πανανθρώπινων δικαιωμάτων.
Πώς αναδεικνύεται η έμφυλη ισότητα μέσω μιας εξεγερσιακής πράξης;
– Αρχικά θα μπορούσε να είναι ο ίδιος ο στόχος της εξεγερσιακής πράξης. Θα μπορούσε, ωστόσο, να αναδειχθεί ή να προκύψει στο πλαίσιο επιμέρους στόχων και κοινωνικών ή πολιτικών αιτημάτων. Άλλωστε, ιστορικά, τα ζητήματα της ισότητας των φύλων εκφράστηκαν μέσω μιας σειράς πολιτικών, εργασιακών και επαγγελματικών διεκδικήσεων. Η ανάδειξη, λοιπόν, της έμφυλης ισότητας εξαρτάται από το είδος, τη μορφή και τα αιτήματα της εκάστοτε εξέγερσης και, επομένως, από τα κοινωνικά υποκείμενα που εμπλέκονται σε αυτή τη διαδικασία. Στις μέρες μας, τα φαινόμενα ανισότητας λαμβάνουν λανθάνουσες μορφές, δεν είναι έκδηλα, όπως στο παρελθόν, γεγονός που μπορεί λειτουργεί ανασταλτικά στην εμφάνιση νέων κινηματικών μορφών δράσης.
Υπάρχει κάποια νοερή γραμμή ανάμεσα στην εξέγερση του Πολυτεχνείου και τις κινηματικές διεκδικήσεις των τελευταίων ετών;
– Καταρχάς, εδώ εντοπίζεται μια βασική διαφορά που αφορά το πλαίσιο, καθώς το Πολυτεχνείο αναδύθηκε στα πλαίσια ενός αυταρχικού καθεστώτος. Κάτι τέτοιο είναι εξαιρετικής σημασίας, καθώς διαμορφώνει το είδος της σύγκρουσης και μπορεί να επιδράσει καταλυτικά τις διαδικασίες επιρροής. Αυτό που θα μπορούσαμε, βέβαια, να παρατηρήσουμε είναι ότι, ειδικά την περίοδο της κρίσης, είναι διάχυτο ένα αίσθημα καταπίεσης και ανελευθερίας και εκτυλίσσεται μια κρίση των δημοκρατικών αρχών σε ένα δημοκρατικό πλαίσιο. Υπό αυτήν την έννοια, οι διεκδικήσεις του Πολυτεχνείου και των τελευταίων ετών στηρίζονται σε κοινές αξίες και αιτήματα, που αφορούν ζητήματα ελευθερίας, ισότητας και συμμετοχής των πολιτών στη λήψη αποφάσεων.
