«Έτος χωρίς καλοκαίρι» του Μανώλη Παλαβούζη
Το 1816 χαρακτηρίστηκε ως το έτος χωρίς καλοκαίρι μετά από τη μεγαλύτερη και πιο θανατηφόρα έκρηξη που καταγράφηκε ποτέ στην ιστορία, του ηφαιστείου Ταμπόρα στην Ινδονησία το 1815. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να ακολουθήσει ο ηφαιστειακός χειμώνας, μια κλιματολογική μεταβολή με διατηρούμενη μείωση της παγκόσμιας θερμοκρασίας που ακολουθείται μετά από ηφαιστειακή έκρηξη λόγω της ηφαιστειακής τέφρας που διατηρείται στα κατώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας μειώνοντας την ηλιακή ακτινοβολία.
Φανταστείτε, λοιπόν, να χιονίζει μέσα στο μέσο του καλοκαιριού, να καταστρέφονται οι καλλιέργειες, να υπάρχει έλλειψη τροφής και οι άνθρωποι να μεταναστεύουν σε θερμότερες περιοχές του νότου. Θυμίζει λίγο δυστοπικό μυθιστόρημα, θα έλεγα. Και βασικά, αυτό ακριβώς είναι το βιβλίο του Μανώλη Παλαβούζη «Έτος χωρίς καλοκαίρι». Ένα κλιματικό θρίλερ περιπέτειας που αν είχε κυκλοφορήσει στο εξωτερικό θα το βλέπαμε ήδη στη μεγάλη οθόνη.
Με σπουδές πάνω στην επιστήμη του Περιβάλλοντος γνωρίζει πολύ καλά πώς να αντλήσει όλες εκείνες τις πληροφορίες προκειμένου να στήσει ένα εφιαλτικό σενάριο που ξεκινάει από τη συντριβή του Ναπολέοντα στο Βατερλώ και φτάνοντας μέχρι το καλοκαίρι του 2020, αποδεικνύοντας ότι τελικά η ιστορία έχει την τάση να επαναλαμβάνεται.
Πως, όμως, θα αντιδρούσαμε στις μέρες μας αν συνέβαινε όντως ένα παρόμοιο γεγονός; Ο συγγραφέας επιλέγει ως πεδίο δράσης της ηφαιστειακής έκρηξης που θα αλλάξει την καθημερινότητα των ηρώων του σήμερα την περιοχή της Χερσονήσου Καμτσάτκα στις εσχατιές της Σιβηρίας που είναι φημισμένη για τα ηφαίστειά της.
Μια μικρή αναζήτηση που έκανα, μου αποκάλυψε μια πανέμορφη αλλά εξίσου τρομακτική περιοχή, ειδικά αν αναλογιστεί κανείς το μέγεθος των γιγαντιαίων ηφαιστείων που την απαρτίζουν. Ένα από αυτά είναι και το Κοριάκσκι που ακόμα και σήμερα είναι ένα ιδιαίτερα ενεργό ηφαίστειο και εκείνο που επιλέγει ο Μανώλης Παλαβούζης για να στοιχειοθετήσει την ιστορία του παρόντος πέρα από εκείνη του παρελθόντος που αναφέρεται σε πραγματικά γεγονότα τα οποία εμπλουτίζονται με πολλά στοιχεία μυθοπλασίας.
Το κύριο μέλημα του συγγραφέα δεν είναι να δείξει μόνο τις συνέπειες της παγκόσμιας κλιματικής αλλαγής που επιφέρει μια τόσο μεγάλη και τρομακτική έκρηξη ενός ηφαιστείου, αλλά και πώς λειτουργεί η ανθρώπινη φύση μετά από τέτοιες κλιματολογικές καταστροφές.
Οπότε, από τη μία πλευρά βλέπουμε το πώς αντιμετωπίζουν ο Πιέρ και η Φρέγια αυτό το κλιματικό γεγονός σε μια εποχή όπου δεν υπήρχαν οι τεχνολογικές επιτεύξεις που έχουμε σήμερα και από την άλλη ταξιδεύουμε στο παρόν με τον Φίλιππο, τον Μάρκο, την Μπεατρίς και τον μικρό Λόγκαν, παρακολουθώντας τις προσπάθειές τους, όχι μόνο να καταφέρουν να προσεγγίσουν τον Νότο, αλλά και να ξεφύγουν από το αμαρτωλό παρελθόν της Μπεατρίς. Μέσα από εξωπραγματικές καταστάσεις, οι ήρωες του Μανώλη Παλαβούζη παλεύουν να επιβιώσουν ενάντια στη μανία της φύσης, αλλά και στην κτηνώδη φύση του ανθρώπου που βγαίνει στην επιφάνεια.
Η αλήθεια είναι ότι φαντάζει εντελώς τρομακτικό και άκρως ρεαλιστικό το σενάριο που πραγματεύεται ο Παλαβούζης στο «Έτος χωρίς καλοκαίρι» και σίγουρα μια τέτοια πιθανότητα θα έφερνε το απόλυτο χάος, αν συνέβαινε στην εποχή μας. Όχι ότι αλλάζει κάτι για όσους έζησαν στο παρελθόν το πραγματικό έτος χωρίς καλοκαίρι, αλλά σε εκείνες τις εποχές οι άνθρωποι είχαν την τάση να προσαρμόζονται πιο εύκολα σε διάφορες καταστάσεις και δεν υπήρχε και η πληθώρα των πληροφοριών που υπάρχει σήμερα μέσα το ίντερνετ και τα κοινωνικά δίκτυα. Το 1815 οι άνθρωποι στηρίζονταν περισσότερο στις δικές τους δυνάμεις, ενώ τώρα είμαστε δέσμιοι της τεχνολογίας και χωρίς αυτή αισθανόμαστε κυριολεκτικά χαμένοι και αποπροσανατολισμένοι.
Ο συγγραφέας θα μπορούσε να εστιάσει περισσότερο στο γεγονός του παρελθόντος και να μετατρέψει το βιβλίο σε ένα καθαρά ιστορικό μυθιστόρημα, αλλά αυτό δεν θα ήταν αρκετό, γιατί κάνει πιο προσιτό στα μάτια των αναγνωστών τις επιπτώσεις που θα είχε μια τέτοια μεγάλη καταστροφή στον σύγχρονο κόσμο. Παρόλα αυτά, καταφέρνει να κρατάει γερά τους δεσμούς με το παρελθόν μέσα από ένα χειρόγραφο που φτάνει στα χέρια του Φίλιππου και του Μάρκου.
Η εναλλαγή της χρονολογικής περιόδου ανάμεσα στο παρελθόν (1815) και στο παρόν (2020) καταφέρνει να αποτυπώσει όλες τις διαφορές, αλλά και τις ομοιότητες των εποχών και των ανθρώπων που κυριολεκτικά έχουν χάσει ότι θεωρούσαν δεδομένο ως εκείνη τη στιγμή. Η απώλεια της ασφάλειας που αισθανόμαστε μέσα από τη ρουτίνα της καθημερινότητάς μας σίγουρα είναι κάτι που μας καταρρακώνει και μας καταβάλει ψυχολογικά κάνοντας να νιώθουμε σύγχυση και πανικό.
Εν ολίγοις, το «Έτος χωρίς καλοκαίρι» είναι ένα κλιματικό θρίλερ γεμάτο ένταση, αγωνία, δράση αλλά και αρκετά συγκινητικές στιγμές θυμίζοντας μας το πόσο αδύναμοι είμαστε ορισμένες φορές ως άνθρωποι, αλλά και ένα γραπτό που απαιτεί την αμέριστη προσοχή μας ώστε να καταφέρουμε να αφομοιώσουμε μέσα μας όλες αυτές τις καταστροφικές συνέπειες μιας αδιόρατης, αλλά τόσο απτής και τρομακτικής απειλής.
Γιατί το σκοτάδι που απλώνεται πάνω από τα κεφάλια μας με τη μορφή της τέφρας που εξαπολύεται στην ατμόσφαιρα, καταφέρνει να φωλιάσει και στα κατάβαθα της ψυχής μας. Η ελπίδα, όμως, βρίσκεται ακριβώς μπροστά μας, σαν τις λιγοστές αχτίδες του ήλιου που καταφέρνουν να διαπεράσουν το παχύ σταχτί σύννεφο, δίνοντάς μας τη δύναμη για να κάνουμε το επόμενο βήμα.
Δείτε το βιβλίο εδώ.
Γράφει η Ελισάβετ Γεωργιάδη.
Πηγή Booktalesgr