Κλιματικό θρίλερ είναι το νέο δυστοπικό μυθιστόρημα φαντασίας «ΕΤΟΣ ΧΩΡΙΣ ΚΑΛΟΚΑΙΡΙ» του Μ. Παλαβούζη, που κυκλοφορεί από τις εκδ. Πηγή.
Συστήνει η Κλειώ Τσαλαπάτη
Ο Μανώλης Παλαβούζης μού «συστήθηκε» συγγραφικά μέσα από το πρώτο μέρος της διλογίας του «Ο τέταρτος καβαλάρης Ι – Η επώαση». Ομολογώ πως δεν περίμενα ένα τέτοιο αξιόλογο μυθιστόρημα βιολογικού τρόμου από έναν τόσο νέο συγγραφέα, όμως τελικά αποδεικνύεται πως σε κάποιους ελάχιστους ανθρώπους το γνήσιο, έμφυτο συγγραφικό ταλέντο δεν γνωρίζει όρια και περιορισμούς και εκδηλώνεται δυναμικά από πολύ νωρίς. Με το πρώτο του αυτό πόνημα ο συγγραφέας με κέρδισε διά παντός, κάτι που επιβεβαιώθηκε με τη συνέχεια του ευρηματικού έργου του, αφού ακολούθησαν άλλα δύο εξαιρετικά μυθιστορήματα: «Ο τέταρτος καβαλάρης ΙΙ – Ο όλεθρος» και το «Έτος χωρίς Καλοκαίρι», όλα από τις εκδόσεις Πηγή. Εάν δεν είχα διαβάσει τα δύο πρώτα βιβλία του Μανώλη προ πανδημίας Covid-19, θα έμπαινα στον πειρασμό να πιστέψω ότι ο συγγραφέας εμπνεύστηκε από τη ζοφερή πραγματικότητα που ζούμε από τις αρχές σχεδόν του έτους, όμως συνέβη ακριβώς το αντίθετο: η ίδια η ζωή αντέγραψε το έργο εκείνου και μάλιστα τόσο πιστά όσο δεν μπορούσε κανείς ποτέ να διανοηθεί.
Το τρίτο μυθιστόρημά του «Έτος χωρίς Καλοκαίρι», που κυκλοφόρησε φέτος, είναι ένα ακόμα συναρπαστικό μυθιστόρημα φαντασίας –και μακάρι να μείνει μόνο στη σφαίρα της φαντασίας και να μην επαληθευτεί από αντίστοιχο πραγματικό συμβάν– το οποίο πραγματεύεται ένα πολύ σοβαρό περιβαλλοντικό θέμα κι ένα γεγονός που έχει συμβεί στο παρελθόν. Ο χαρισματικός συγγραφέας συνδυάζει και πάλι ιστορικά γεγονότα με την αχαλίνωτη και γόνιμη φαντασία του, δημιουργώντας ένα ανάγνωσμα καθηλωτικό και πολύ πρωτότυπο.
Για όλα τα μυθιστορήματα του Μανώλη Παλαβούζη μπορείτε να διαβάσετε τις αναλυτικές κριτικές μου στο τέλος αυτού του αφιερώματος, ενώ αυτό το τελευταίο του αναλαμβάνει ο ίδιος να μας το παρουσιάσει όπως κανείς άλλος δεν θα μπορούσε να το κάνει καλύτερα. Εγώ θα ήθελα να τον ευχαριστήσω για την εμπιστοσύνη του προς το πρόσωπό μου και για την ξεχωριστή τιμή που μου έκανε ζητώντας τη γνώμη μου για αυτό το βιβλίο του όπως και για το επόμενο, προτού ακόμα αυτά κυκλοφορήσουν, ενώ θα κάνω ένα μικρό «spoiler» δηλώνοντας πως έχω ήδη διαβάσει το νέο χειρόγραφό του, για το οποίο ειλικρινά δεν έχω λόγια και ανυπομονώ να το ξαναδιαβάσω σε έντυπη μορφή. Είναι κάτι συγκλονιστικό και πέρα από οτιδήποτε θα μπορούσατε ποτέ να φανταστείτε, αυτό μόνο μπορώ να δηλώσω και να δώσω τα θερμά μου συγχαρητήρια στον αγαπητό Μανώλη για τις τόσο εξαιρετικές αναγνωστικές εμπειρίες που μου έχει χαρίσει μέσα από κάθε βιβλίο του.
Τον ευχαριστώ πολύ για τον χρόνο που διέθεσε παρουσιάζοντας το ανεπανάληπτο μυθιστόρημά του «Έτος χωρίς Καλοκαίρι» στους «Φίλους της Λογοτεχνίας», του εύχομαι ολόψυχα καλή επιτυχία σε κάθε συγγραφικό του πόνημα και σας προσκαλώ να διαβάσετε τα όσα έχει να μας πει σχετικά με αυτό, ώστε να τον γνωρίσετε κι εσείς λίγο καλύτερα!Ένα βιβλίο είναι ένα παράθυρο που ανοίγει και κρυφοκοιτάζει σε κάποιον άλλο κόσμο. Μπορεί να είναι ένας κόσμος διαφορετικός, όπου πετάνε δράκοι, τα δέντρα μιλάνε μεταξύ τους και σκανταλιάρικα ξωτικά περιδιαβαίνουν στα δάση και τους λόγγους. Μπορεί να είναι ένας κόσμος όπου ο άνθρωπος δεν είναι το κυρίαρχο είδος ή ένας κόσμος που δεν είναι άλλος από τον δικό μας, με τα προβλήματά του, τα πλεονεκτήματά του, τις ανησυχίες του, όλα εκείνα που μας προβληματίζουν.
Οι αναγνώστες είναι εκείνα τα περίεργα πλάσματα που στέκονται μπροστά στο παράθυρο, έτοιμα να αγγίξουν το πόμολο και να το ανοίξουν, να μυρίσουν τον αέρα της άλλης πλευράς, να γευτούν τη διαφορετική αυτή πραγματικότητα. Είναι μια μοναδική εμπειρία, ξεκάθαρα προσωπική, σε γεμίζει εμπειρίες, γνώσεις και αισθήματα. Δεν λείπουν οι συγκινήσεις, τα ψυχολογικά σκαμπανεβάσματα και η γέννηση δεκάδων ερωτημάτων που απαιτούν μιαν απάντηση.
Το τρίτο μυθιστόρημά του «Έτος χωρίς Καλοκαίρι», που κυκλοφόρησε φέτος, είναι ένα ακόμα συναρπαστικό μυθιστόρημα φαντασίας –και μακάρι να μείνει μόνο στη σφαίρα της φαντασίας και να μην επαληθευτεί από αντίστοιχο πραγματικό συμβάν– το οποίο πραγματεύεται ένα πολύ σοβαρό περιβαλλοντικό θέμα κι ένα γεγονός που έχει συμβεί στο παρελθόν. Ο χαρισματικός συγγραφέας συνδυάζει και πάλι ιστορικά γεγονότα με την αχαλίνωτη και γόνιμη φαντασία του, δημιουργώντας ένα ανάγνωσμα καθηλωτικό και πολύ πρωτότυπο.
Για όλα τα μυθιστορήματα του Μανώλη Παλαβούζη μπορείτε να διαβάσετε τις αναλυτικές κριτικές μου στο τέλος αυτού του αφιερώματος, ενώ αυτό το τελευταίο του αναλαμβάνει ο ίδιος να μας το παρουσιάσει όπως κανείς άλλος δεν θα μπορούσε να το κάνει καλύτερα. Εγώ θα ήθελα να τον ευχαριστήσω για την εμπιστοσύνη του προς το πρόσωπό μου και για την ξεχωριστή τιμή που μου έκανε ζητώντας τη γνώμη μου για αυτό το βιβλίο του όπως και για το επόμενο, προτού ακόμα αυτά κυκλοφορήσουν, ενώ θα κάνω ένα μικρό «spoiler» δηλώνοντας πως έχω ήδη διαβάσει το νέο χειρόγραφό του, για το οποίο ειλικρινά δεν έχω λόγια και ανυπομονώ να το ξαναδιαβάσω σε έντυπη μορφή. Είναι κάτι συγκλονιστικό και πέρα από οτιδήποτε θα μπορούσατε ποτέ να φανταστείτε, αυτό μόνο μπορώ να δηλώσω και να δώσω τα θερμά μου συγχαρητήρια στον αγαπητό Μανώλη για τις τόσο εξαιρετικές αναγνωστικές εμπειρίες που μου έχει χαρίσει μέσα από κάθε βιβλίο του.
Τον ευχαριστώ πολύ για τον χρόνο που διέθεσε παρουσιάζοντας το ανεπανάληπτο μυθιστόρημά του «Έτος χωρίς Καλοκαίρι» στους «Φίλους της Λογοτεχνίας», του εύχομαι ολόψυχα καλή επιτυχία σε κάθε συγγραφικό του πόνημα και σας προσκαλώ να διαβάσετε τα όσα έχει να μας πει σχετικά με αυτό, ώστε να τον γνωρίσετε κι εσείς λίγο καλύτερα!Ένα βιβλίο είναι ένα παράθυρο που ανοίγει και κρυφοκοιτάζει σε κάποιον άλλο κόσμο. Μπορεί να είναι ένας κόσμος διαφορετικός, όπου πετάνε δράκοι, τα δέντρα μιλάνε μεταξύ τους και σκανταλιάρικα ξωτικά περιδιαβαίνουν στα δάση και τους λόγγους. Μπορεί να είναι ένας κόσμος όπου ο άνθρωπος δεν είναι το κυρίαρχο είδος ή ένας κόσμος που δεν είναι άλλος από τον δικό μας, με τα προβλήματά του, τα πλεονεκτήματά του, τις ανησυχίες του, όλα εκείνα που μας προβληματίζουν.
Οι αναγνώστες είναι εκείνα τα περίεργα πλάσματα που στέκονται μπροστά στο παράθυρο, έτοιμα να αγγίξουν το πόμολο και να το ανοίξουν, να μυρίσουν τον αέρα της άλλης πλευράς, να γευτούν τη διαφορετική αυτή πραγματικότητα. Είναι μια μοναδική εμπειρία, ξεκάθαρα προσωπική, σε γεμίζει εμπειρίες, γνώσεις και αισθήματα. Δεν λείπουν οι συγκινήσεις, τα ψυχολογικά σκαμπανεβάσματα και η γέννηση δεκάδων ερωτημάτων που απαιτούν μιαν απάντηση.
Κάποιες φορές, δίπλα σε αυτό το μεγάλο παράθυρο, υπάρχουν κάποιοι άνθρωποι που βοηθούν τους αναγνώστες να γνωρίσουν έναν νέο κόσμο. Στέκονται δίπλα, σχεδόν πιάνουν τον αναγνώστη από το χέρι και νεύουν επιδοκιμαστικά προς το παράθυρο, σαν να τους καλούν να δοκιμάσουν να το ανοίξουν, να περάσουν στην άλλη μεριά και σε όλα όσα μπορεί να κρύβονται εκεί. Σε αυτούς τους ανθρώπους συμπεριλαμβάνεται και η Κλειώ Τσαλαπάτη, η οποία μου έδωσε την ευκαιρία, σε μια δύσκολη περίοδο για τις βιβλιοπαρουσιάσεις, να σας μιλήσω για το τελευταίο μου βιβλίο το «Έτος χωρίς Καλοκαίρι». Την ευχαριστώ από την καρδιά μου και ελπίζω τόσο εσείς οι αναγνώστες, όσο και η ίδια, να βρείτε αυτήν την εναλλακτική αυτοπαρουσίαση του βιβλίου μου ενδιαφέρουσα και διαφορετική. Και ίσως να «αρπάξετε» με θάρρος το χέρι της και να ταξιδέψετε στον κόσμο του βιβλίου.
Το βιβλίο αυτό, γράφτηκε κόντρα σε όσα υπόσχεται ο τίτλος, το καλοκαίρι του 2019. Ήταν μια περίοδος κατά την οποία ανέμενα να ανακοινωθούν τα αποτελέσματα της ενδεχόμενης ένταξής μου στο μεταπτυχιακό πρόγραμμα που είχα επιλέξει, και όταν τελικά έμαθα ότι είχα γίνει δεκτός, αυτό το γεγονός ήρθε σχεδόν ταυτόχρονα με την ολοκλήρωση και του βιβλίου, οπότε η ικανοποίησή μου ήταν διπλή. Το «Έτος χωρίς Καλοκαίρι», ήταν μια μεγάλη προσπάθεια, μεγαλύτερη από τα δύο προηγούμενα βιβλία μου, τη διλογία του Τέταρτου Καβαλάρη. Για να καταλάβετε τι εννοώ, θα πω μερικά πράγματα για τη θεματολογία του βιβλίου. Και για την πλοκή του, αν και θα προσέξω να μη μοιραστώ περισσότερα απ’ όσα μου επιτρέπει η αγωνία του αναγνώστη που το κρατάει στα χέρια του για πρώτη φορά.
Η πλοκή του βιβλίου μάς μεταφέρει σε δύο διαφορετικές εποχές. Η πρώτη είναι το σήμερα, το έτος 2020 αν και χωρίς τον κορονοϊό, μιας και όταν το βιβλίο γράφτηκε, η πανδημία ήταν ακόμα κάτι που άγγιζε τα πλαίσια της επιστημονικής φαντασίας. Αν δεν με πιστεύετε, διαβάστε τον Τέταρτο Καβαλάρη. Στο μεγαλύτερο μέρος του βιβλίου, λοιπόν, παρακολουθούμε τους κεντρικούς μας ήρωες, τον Φίλιππο και τον Μάρκο, δύο αδέρφια που βρίσκονται για διακοπές στη Σκωτία. Ο Φίλιππος, που είναι μεγαλύτερος, έχει έναν ακόμα λόγο να βρίσκεται στη χώρα αυτή, έναν λόγο που δεν έχει ακόμα εκμυστηρευτεί στον αδερφό του, αλλά όταν έρθει η κατάλληλη ώρα, όλα τα μυστικά θα έρθουν στο φως. Την ίδια στιγμή, χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά, στη ρωσική Άπω Ανατολή, ένα από τα μεγαλύτερα ηφαίστεια του πλανήτη τινάζεται στον αέρα, σκορπώντας τεράστιες ποσότητες λάβας και, κυρίως, τεράστιες ποσότητες τέφρας που καλύπτει τον ουρανό και το φως του ήλιου. Το αποτέλεσμα όλων αυτών, είναι η παγκόσμια μέση θερμοκρασία να αρχίσει να κατρακυλά ταχύτατα, ενώ ο ηφαιστειακός χειμώνας που ακολουθεί ωθεί τους ήρωες να κινηθούν προς τον Νότο, εκεί όπου οι θερμοκρασίες παραμένουν ακόμα φυσιολογικές. Στον δρόμο τους και καθώς θα γίνονται θεατές και συμμετέχοντες στις αλλαγές που φέρνει η νέα πραγματικότητα τόσο στο κλίμα όσο και στις ανθρώπινες κοινωνίες, θα συναντήσουν την Μπεατρίς με τον δωδεκάχρονο γιο της, τον Λόγκαν, δύο ανθρώπους που η μοίρα φέρνει στον δρόμο τους και που λόγω των αντίξοων κλιματολογικών συνθηκών δεν μπορούν να αφήσουν αβοήθητους. Φυσικά επειδή η μοίρα είναι μεγάλη κατεργάρα, η επιλογή αυτή θα φέρει και τους τέσσερις σε οριακή κατάσταση, μιας και το παρελθόν της Μπεατρίς θα χτυπήσει την πόρτα τους και άνθρωποι επικίνδυνοι θα μπλεχτούνε στον δρόμο τους.
Αν λοιπόν μια ηφαιστειακή έκρηξη, ένας ηφαιστειακός χειμώνας και ένας ανθρώπινος πολιτισμός που κλονίζεται συθέμελα δεν είναι αρκετά για να σας πείσουν για τον κίνδυνο όλων των παραπάνω, για τον λόγο αυτό υπάρχει η δεύτερη εποχή στην οποία διαδραματίζεται το βιβλίο, παράλληλα με το παρόν, που μας πηγαίνει πίσω στο έτος 1815 όπου συνέβη ακριβώς αυτό. Ένας ηφαιστειακός χειμώνας που κατάφερε να επηρεάσει ολόκληρο τον πλανήτη, μια περίοδος που έμεινε γνωστή ως Έτος Χωρίς Καλοκαίρι. Την εποχή λοιπόν που στην Ευρώπη ολοκληρώνονταν οι πολυετείς και αιματηροί Ναπολεόντειοι πόλεμοι, παρακολουθούμε τον Πιερ, έναν Γάλλο στρατιώτη που γλιτώνει τον θάνατο στη μάχη του Βατερλώ και συναντάει τη Φρέγια, μία μουγγή Αγγλίδα, την οποία σώζει από κάτι πολύ δυσάρεστο που θα της συνέβαινε. Τα παιχνίδια της μοίρας, άλλωστε, αρέσουν σε όλους. Όπως και οι ήρωες του σήμερα, ο Πιερ με τη Φρέγια θα προσπαθήσουν να απομακρυνθούν από το μέτωπο της καταστροφής, ταξιδεύοντας προς τον Νότο.
Στο κλιματικό αυτό θρίλερ, με έναν μυθιστορηματικό τρόπο, οι δύο διαφορετικές εποχές συνδέονται μεταξύ τους και παρακολουθούμε τον τρόπο με τον οποίο οι ήρωες προσπαθούν να επιβιώσουν από τα εμπόδια που τους θέτει το κλίμα και η φύση, αλλά κυρίως ο ίδιος ο άνθρωπος, η ανθρώπινη φύση που τις περισσότερες φορές μπορεί να εξελιχθεί σε έναν κίνδυνο απείρως πιο τρομακτικό από τις φυσικές δυνάμεις. Το βιβλίο, λοιπόν, είναι ένας συνδυασμός περιπέτειας, δράσης, περιβαλλοντικού θρίλερ και καταδίωξης, Ιστορίας και φαντασίας, στοχεύοντας στα ανθρώπινα συναισθήματα, στον ανθρώπινο παράγοντα, που πολλές φορές μπορεί να ανατρέψει την εξέλιξη των πραγμάτων.
Νομίζω πως σχολίασα αρκετά τη θεματολογία. Ας επιστρέψουμε λοιπόν στα σχετικά με τη συγγραφή του. Όπως έγραψα νωρίτερα, το βιβλίο αυτό με δυσκόλεψε αρκετά. Κυρίως λόγω της ιδιαιτερότητας των ηφαιστείων. Δεν μπορούν όλα τα ηφαίστεια να δώσουν μια έκρηξη τόσο μεγάλη με όλα όσα συνεπάγεται, όπως αυτή που αναφέρεται στις σελίδες, κάτι που έμαθα κι εγώ καθώς έγραφα ήδη την πρώτη κόπια του βιβλίου. Συνολικά, το βιβλίο γράφτηκε τρεις φορές μέχρι να εντοπίσω το κατάλληλο ηφαίστειο στην κατάλληλη θέση, που να πληροί όλες τις προϋποθέσεις ώστε να μη διαβάζεται κάτι που είναι απίθανο να συμβεί. Δυστυχώς, οι ηφαιστειακοί χειμώνες είναι κομμάτι του κόσμου μας. Συνέβαιναν στο παρελθόν, συμβαίνουν και τώρα (πάρτε για παράδειγμα την έκρηξη του Πινατούμπο το 1991) και θα συνεχίσουν να συμβαίνουν.
Την κλιματική αλλαγή τη γνωρίζουμε, λίγο έως πολύ, όλοι. Την έχουμε ακούσει στην τηλεόραση, έχουμε διαβάσει γι’ αυτή σε βιβλία, άρθρα και περιοδικά. Είναι μια πραγματικότητα που θέτει ερωτήματα για το μέλλον μας, που χρίζουν άμεσης απάντησης και λήψης των κατάλληλων μέτρων. Τα ηφαίστεια είναι ένας ακόμα παράγοντας που οφείλουμε να λάβουμε υπόψη μας. Μια κολοσσιαία έκρηξη όπως αυτή του βιβλίου, ίσως είναι ένας τρόπος να ανακόψουμε την υπερθέρμανση της Γης, αν και είναι θέμα συζήτησης αν τα οφέλη υπερτερούν των απωλειών που θα έχει τόσο ο πλανήτης, όσο κι εμείς οι ίδιοι. Και σίγουρα η βιοποικιλότητα, όμως αυτή είναι μια ολότελα διαφορετική ιστορία, ίσως για ένα άλλο βιβλίο.
Καθώς έγραφα το «Έτος χωρίς Καλοκαίρι», προσπάθησα να μπω στη θέση των ηρώων. Πώς θα δρούσα αν έπρεπε να γλιτώσω από το μάτι της καταστροφής; Θα βοηθούσα τους άλλους; Τους ξένους; Τι θα θυσίαζα ώστε να επιβιώσω εγώ και οι άνθρωποι που αγαπώ; Γιατί, γυρίζοντας τις σελίδες, θα διαπιστώσετε ότι η δύναμη της φύσης είναι τέτοια που σε μια στιγμή μπορεί να βρεθούμε κυνηγημένοι από κάτι που ίσως δεν κατανοούμε, και σίγουρα δεν μπορούμε να αντιμετωπίσουμε. Σε μια στιγμή, να αλλάξει κάποιος σημαντικότατος παράγοντας στη βολική καθημερινότητά μας και να αναγκαστούμε να θυσιάσουμε πολλά. Την προηγούμενη ζωή μας, τις ανέσεις μας. Να αφήσουμε πίσω το σπίτι μας, όλα όσα ζήσαμε. Όχι επειδή μας επιτίθενται τίποτα Αρειανοί ή άλλα πλάσματα από τον κόσμο της φαντασίας, αλλά επειδή είμαστε απλώς συμμετέχοντες στις «ιδιοτροπίες» της φύσης που κάθε τόσο, παρά τον κώδωνα του κινδύνου που κρούουν οι ειδικοί, οι κυβερνήσεις, τα κράτη και οι πολίτες επιλέγουμε να κρατήσουμε μακριά από τις ζωές μας, ίσως στα πλαίσια κάποιου μηχανισμού άμυνας που θέλει να διατηρήσει τον τρόπο ζωής μας ως έχει.
Έτσι λοιπόν, στο βιβλίο αυτό, μέσα στην αφήγηση, βρήκα την ευκαιρία και συμπεριέλαβα διάφορα κοινωνικά ζητήματα που με απασχολούσαν την περίοδο που το έγραφα. Και ακόμα με απασχολούν. Αν ανοίξετε τις σελίδες του, θα διαβάσετε για την προσφυγική κρίση, για τη γυναικεία κακοποίηση, για τον βιγκανισμό, όπως και για τον τρόπο που έχουμε συμπεριφερθεί έως τώρα στον πλανήτη, το σπίτι μας. Είναι μια τακτική που ακολουθώ από το πρώτο βιβλίο, να μπλέκω μέσα στην πλοκή διάφορα ζητήματα που προβληματίζουν τη διεθνή κοινότητα. Ένας τρόπος να προκαλέσω τον προβληματισμό, τη σκέψη και την κρίση εκείνου που θα ανοίξει το βιβλίο, χωρίς διδακτισμό, χωρίς κατήχηση, προσπαθώντας πάντα να τα εντάξω όλα στις σκέψεις και τις δράσεις των ίδιων των ηρώων. Μου αρέσει να το διαβάζω σε άλλους συγγραφείς, έτσι θέλησα να το δοκιμάσω κι εγώ. Άλλωστε, όλοι μας έχουμε να δώσουμε πολλά σε όποιον θελήσει να μοιραστεί τις σκέψεις του μαζί μας.
Παρά τις γνώσεις μας, ο άνθρωπος δεν έχει λύσει όλα τα μυστήρια του φυσικού κόσμου. Βρισκόμαστε άλλωστε στο στάδιο της κατανόησης ακόμα. Όμως αυτό για το οποίο είμαι βέβαιος, είναι πως για κάθε πρόβλημα και κρίση υπάρχει μια λύση, μια ελπίδα πως όλα μπορούν να ανατραπούν και να κινηθούν προς τη σωστή κατεύθυνση, είτε αναφερόμαστε σε ένα θυμωμένο ηφαίστειο, είτε σε μια ανθρωπιστική κρίση, είτε στη γενικότερη περιβαλλοντική κρίση που τις τελευταίες δεκαετίες μάς δείχνει τα δόντια της, ακόμα κι αν οι περισσότεροι από εμάς εθελοτυφλούμε, ιδίως οι κυβερνήσεις.
Το βιβλίο αυτό, γράφτηκε κόντρα σε όσα υπόσχεται ο τίτλος, το καλοκαίρι του 2019. Ήταν μια περίοδος κατά την οποία ανέμενα να ανακοινωθούν τα αποτελέσματα της ενδεχόμενης ένταξής μου στο μεταπτυχιακό πρόγραμμα που είχα επιλέξει, και όταν τελικά έμαθα ότι είχα γίνει δεκτός, αυτό το γεγονός ήρθε σχεδόν ταυτόχρονα με την ολοκλήρωση και του βιβλίου, οπότε η ικανοποίησή μου ήταν διπλή. Το «Έτος χωρίς Καλοκαίρι», ήταν μια μεγάλη προσπάθεια, μεγαλύτερη από τα δύο προηγούμενα βιβλία μου, τη διλογία του Τέταρτου Καβαλάρη. Για να καταλάβετε τι εννοώ, θα πω μερικά πράγματα για τη θεματολογία του βιβλίου. Και για την πλοκή του, αν και θα προσέξω να μη μοιραστώ περισσότερα απ’ όσα μου επιτρέπει η αγωνία του αναγνώστη που το κρατάει στα χέρια του για πρώτη φορά.
Η πλοκή του βιβλίου μάς μεταφέρει σε δύο διαφορετικές εποχές. Η πρώτη είναι το σήμερα, το έτος 2020 αν και χωρίς τον κορονοϊό, μιας και όταν το βιβλίο γράφτηκε, η πανδημία ήταν ακόμα κάτι που άγγιζε τα πλαίσια της επιστημονικής φαντασίας. Αν δεν με πιστεύετε, διαβάστε τον Τέταρτο Καβαλάρη. Στο μεγαλύτερο μέρος του βιβλίου, λοιπόν, παρακολουθούμε τους κεντρικούς μας ήρωες, τον Φίλιππο και τον Μάρκο, δύο αδέρφια που βρίσκονται για διακοπές στη Σκωτία. Ο Φίλιππος, που είναι μεγαλύτερος, έχει έναν ακόμα λόγο να βρίσκεται στη χώρα αυτή, έναν λόγο που δεν έχει ακόμα εκμυστηρευτεί στον αδερφό του, αλλά όταν έρθει η κατάλληλη ώρα, όλα τα μυστικά θα έρθουν στο φως. Την ίδια στιγμή, χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά, στη ρωσική Άπω Ανατολή, ένα από τα μεγαλύτερα ηφαίστεια του πλανήτη τινάζεται στον αέρα, σκορπώντας τεράστιες ποσότητες λάβας και, κυρίως, τεράστιες ποσότητες τέφρας που καλύπτει τον ουρανό και το φως του ήλιου. Το αποτέλεσμα όλων αυτών, είναι η παγκόσμια μέση θερμοκρασία να αρχίσει να κατρακυλά ταχύτατα, ενώ ο ηφαιστειακός χειμώνας που ακολουθεί ωθεί τους ήρωες να κινηθούν προς τον Νότο, εκεί όπου οι θερμοκρασίες παραμένουν ακόμα φυσιολογικές. Στον δρόμο τους και καθώς θα γίνονται θεατές και συμμετέχοντες στις αλλαγές που φέρνει η νέα πραγματικότητα τόσο στο κλίμα όσο και στις ανθρώπινες κοινωνίες, θα συναντήσουν την Μπεατρίς με τον δωδεκάχρονο γιο της, τον Λόγκαν, δύο ανθρώπους που η μοίρα φέρνει στον δρόμο τους και που λόγω των αντίξοων κλιματολογικών συνθηκών δεν μπορούν να αφήσουν αβοήθητους. Φυσικά επειδή η μοίρα είναι μεγάλη κατεργάρα, η επιλογή αυτή θα φέρει και τους τέσσερις σε οριακή κατάσταση, μιας και το παρελθόν της Μπεατρίς θα χτυπήσει την πόρτα τους και άνθρωποι επικίνδυνοι θα μπλεχτούνε στον δρόμο τους.
Αν λοιπόν μια ηφαιστειακή έκρηξη, ένας ηφαιστειακός χειμώνας και ένας ανθρώπινος πολιτισμός που κλονίζεται συθέμελα δεν είναι αρκετά για να σας πείσουν για τον κίνδυνο όλων των παραπάνω, για τον λόγο αυτό υπάρχει η δεύτερη εποχή στην οποία διαδραματίζεται το βιβλίο, παράλληλα με το παρόν, που μας πηγαίνει πίσω στο έτος 1815 όπου συνέβη ακριβώς αυτό. Ένας ηφαιστειακός χειμώνας που κατάφερε να επηρεάσει ολόκληρο τον πλανήτη, μια περίοδος που έμεινε γνωστή ως Έτος Χωρίς Καλοκαίρι. Την εποχή λοιπόν που στην Ευρώπη ολοκληρώνονταν οι πολυετείς και αιματηροί Ναπολεόντειοι πόλεμοι, παρακολουθούμε τον Πιερ, έναν Γάλλο στρατιώτη που γλιτώνει τον θάνατο στη μάχη του Βατερλώ και συναντάει τη Φρέγια, μία μουγγή Αγγλίδα, την οποία σώζει από κάτι πολύ δυσάρεστο που θα της συνέβαινε. Τα παιχνίδια της μοίρας, άλλωστε, αρέσουν σε όλους. Όπως και οι ήρωες του σήμερα, ο Πιερ με τη Φρέγια θα προσπαθήσουν να απομακρυνθούν από το μέτωπο της καταστροφής, ταξιδεύοντας προς τον Νότο.
Στο κλιματικό αυτό θρίλερ, με έναν μυθιστορηματικό τρόπο, οι δύο διαφορετικές εποχές συνδέονται μεταξύ τους και παρακολουθούμε τον τρόπο με τον οποίο οι ήρωες προσπαθούν να επιβιώσουν από τα εμπόδια που τους θέτει το κλίμα και η φύση, αλλά κυρίως ο ίδιος ο άνθρωπος, η ανθρώπινη φύση που τις περισσότερες φορές μπορεί να εξελιχθεί σε έναν κίνδυνο απείρως πιο τρομακτικό από τις φυσικές δυνάμεις. Το βιβλίο, λοιπόν, είναι ένας συνδυασμός περιπέτειας, δράσης, περιβαλλοντικού θρίλερ και καταδίωξης, Ιστορίας και φαντασίας, στοχεύοντας στα ανθρώπινα συναισθήματα, στον ανθρώπινο παράγοντα, που πολλές φορές μπορεί να ανατρέψει την εξέλιξη των πραγμάτων.
Νομίζω πως σχολίασα αρκετά τη θεματολογία. Ας επιστρέψουμε λοιπόν στα σχετικά με τη συγγραφή του. Όπως έγραψα νωρίτερα, το βιβλίο αυτό με δυσκόλεψε αρκετά. Κυρίως λόγω της ιδιαιτερότητας των ηφαιστείων. Δεν μπορούν όλα τα ηφαίστεια να δώσουν μια έκρηξη τόσο μεγάλη με όλα όσα συνεπάγεται, όπως αυτή που αναφέρεται στις σελίδες, κάτι που έμαθα κι εγώ καθώς έγραφα ήδη την πρώτη κόπια του βιβλίου. Συνολικά, το βιβλίο γράφτηκε τρεις φορές μέχρι να εντοπίσω το κατάλληλο ηφαίστειο στην κατάλληλη θέση, που να πληροί όλες τις προϋποθέσεις ώστε να μη διαβάζεται κάτι που είναι απίθανο να συμβεί. Δυστυχώς, οι ηφαιστειακοί χειμώνες είναι κομμάτι του κόσμου μας. Συνέβαιναν στο παρελθόν, συμβαίνουν και τώρα (πάρτε για παράδειγμα την έκρηξη του Πινατούμπο το 1991) και θα συνεχίσουν να συμβαίνουν.
Την κλιματική αλλαγή τη γνωρίζουμε, λίγο έως πολύ, όλοι. Την έχουμε ακούσει στην τηλεόραση, έχουμε διαβάσει γι’ αυτή σε βιβλία, άρθρα και περιοδικά. Είναι μια πραγματικότητα που θέτει ερωτήματα για το μέλλον μας, που χρίζουν άμεσης απάντησης και λήψης των κατάλληλων μέτρων. Τα ηφαίστεια είναι ένας ακόμα παράγοντας που οφείλουμε να λάβουμε υπόψη μας. Μια κολοσσιαία έκρηξη όπως αυτή του βιβλίου, ίσως είναι ένας τρόπος να ανακόψουμε την υπερθέρμανση της Γης, αν και είναι θέμα συζήτησης αν τα οφέλη υπερτερούν των απωλειών που θα έχει τόσο ο πλανήτης, όσο κι εμείς οι ίδιοι. Και σίγουρα η βιοποικιλότητα, όμως αυτή είναι μια ολότελα διαφορετική ιστορία, ίσως για ένα άλλο βιβλίο.
Καθώς έγραφα το «Έτος χωρίς Καλοκαίρι», προσπάθησα να μπω στη θέση των ηρώων. Πώς θα δρούσα αν έπρεπε να γλιτώσω από το μάτι της καταστροφής; Θα βοηθούσα τους άλλους; Τους ξένους; Τι θα θυσίαζα ώστε να επιβιώσω εγώ και οι άνθρωποι που αγαπώ; Γιατί, γυρίζοντας τις σελίδες, θα διαπιστώσετε ότι η δύναμη της φύσης είναι τέτοια που σε μια στιγμή μπορεί να βρεθούμε κυνηγημένοι από κάτι που ίσως δεν κατανοούμε, και σίγουρα δεν μπορούμε να αντιμετωπίσουμε. Σε μια στιγμή, να αλλάξει κάποιος σημαντικότατος παράγοντας στη βολική καθημερινότητά μας και να αναγκαστούμε να θυσιάσουμε πολλά. Την προηγούμενη ζωή μας, τις ανέσεις μας. Να αφήσουμε πίσω το σπίτι μας, όλα όσα ζήσαμε. Όχι επειδή μας επιτίθενται τίποτα Αρειανοί ή άλλα πλάσματα από τον κόσμο της φαντασίας, αλλά επειδή είμαστε απλώς συμμετέχοντες στις «ιδιοτροπίες» της φύσης που κάθε τόσο, παρά τον κώδωνα του κινδύνου που κρούουν οι ειδικοί, οι κυβερνήσεις, τα κράτη και οι πολίτες επιλέγουμε να κρατήσουμε μακριά από τις ζωές μας, ίσως στα πλαίσια κάποιου μηχανισμού άμυνας που θέλει να διατηρήσει τον τρόπο ζωής μας ως έχει.
Έτσι λοιπόν, στο βιβλίο αυτό, μέσα στην αφήγηση, βρήκα την ευκαιρία και συμπεριέλαβα διάφορα κοινωνικά ζητήματα που με απασχολούσαν την περίοδο που το έγραφα. Και ακόμα με απασχολούν. Αν ανοίξετε τις σελίδες του, θα διαβάσετε για την προσφυγική κρίση, για τη γυναικεία κακοποίηση, για τον βιγκανισμό, όπως και για τον τρόπο που έχουμε συμπεριφερθεί έως τώρα στον πλανήτη, το σπίτι μας. Είναι μια τακτική που ακολουθώ από το πρώτο βιβλίο, να μπλέκω μέσα στην πλοκή διάφορα ζητήματα που προβληματίζουν τη διεθνή κοινότητα. Ένας τρόπος να προκαλέσω τον προβληματισμό, τη σκέψη και την κρίση εκείνου που θα ανοίξει το βιβλίο, χωρίς διδακτισμό, χωρίς κατήχηση, προσπαθώντας πάντα να τα εντάξω όλα στις σκέψεις και τις δράσεις των ίδιων των ηρώων. Μου αρέσει να το διαβάζω σε άλλους συγγραφείς, έτσι θέλησα να το δοκιμάσω κι εγώ. Άλλωστε, όλοι μας έχουμε να δώσουμε πολλά σε όποιον θελήσει να μοιραστεί τις σκέψεις του μαζί μας.
Παρά τις γνώσεις μας, ο άνθρωπος δεν έχει λύσει όλα τα μυστήρια του φυσικού κόσμου. Βρισκόμαστε άλλωστε στο στάδιο της κατανόησης ακόμα. Όμως αυτό για το οποίο είμαι βέβαιος, είναι πως για κάθε πρόβλημα και κρίση υπάρχει μια λύση, μια ελπίδα πως όλα μπορούν να ανατραπούν και να κινηθούν προς τη σωστή κατεύθυνση, είτε αναφερόμαστε σε ένα θυμωμένο ηφαίστειο, είτε σε μια ανθρωπιστική κρίση, είτε στη γενικότερη περιβαλλοντική κρίση που τις τελευταίες δεκαετίες μάς δείχνει τα δόντια της, ακόμα κι αν οι περισσότεροι από εμάς εθελοτυφλούμε, ιδίως οι κυβερνήσεις.
Όμως πάντα στο τέλος, ως αισιόδοξος άνθρωπος, θεωρώ πως υπάρχει η άλλη άκρη του τούνελ. Μπορεί να βρίσκεται μακριά, μπορεί να μοιάζει απρόσιτη, όμως μια κοινή πορεία στην οποία υπάρχει αλληλοϋποστήριξη και σεβασμός, τόσο στον άνθρωπο όσο και στην ίδια τη φύση, μπορεί να μας οδηγήσει πολύ μακριά, πέρα ακόμα και από το τούνελ. Αυτό άλλωστε είναι και το μήνυμα του βιβλίου. Πάντα υπάρχει τρόπος η ζωή να επιβιώσει, ο άνθρωπος να παραμείνει άνθρωπος και όλοι εμείς, είτε ως αναγνώστες είτε ως συγγραφείς, να βρεθούμε για λίγο σε ένα μέρος διαφορετικό. Να αφήσουμε για λίγο πίσω μας τις αληθινές ζωές μας, με τα δικά τους προβλήματα, τις δικές τους στενωπούς και χαρές.Έτσι λοιπόν, αντί επιλόγου, θα ευχηθώ για εσάς τα ίδια λόγια που θα βρείτε στο τέλος του βιβλίου.
Εύχομαι, για όλους εσάς, το αύριο να ξημερώνει μονάχα Καλοκαίρια…
Μανώλης Παλαβούζης
Δείτε το βιβλίο εδώ.
Πηγή Φίλοι της Λογοτεχνίας.