Υπάρχει τελικά διαπολιτισμική πρόοδος; Αν ναι, τότε γιατί η βία αυξάνεται σταθερά, χρόνο με τον χρόνο και πώς επηρεάζεται ο πολιτισμός; Οι στατιστικές είναι άκρως απογοητευτικές και ανησυχητικές. Τα στοιχεία δείχνουν ότι διανύουμε μια εποχή κοινωνικής αγριότητας, που απέχει κατά πολύ από την εξέλιξη, που υποστηρίζουμε πως έχουμε ως είδος. Ποια είναι τα αίτια που η βία αυξάνεται ραγδαία και επικίνδυνα;
Βία και Πολιτισμός, είναι δύο έννοιες , εντελώς αταίριαστες, οι οποίες ακυρώνουν η μία την άλλη. Δεν γίνεται σε μια κοινωνία που ανθεί ο πολιτισμός να αυξάνεται συντοχρόνως και η βία. Θα μπορούσαμε να παρομοιάσουμε τα δύο αυτά κοινωνικά στοιχεία, με δύο πόλους, που ξέφυγαν από τις θέσεις τους και πλησιάζουν ο ένας τον άλλο, προκαλώντας κοινωνικό αναβρασμό και αποσταθεροποίηση. Ένα μεγάλο μπέρδεμα του τι εστί τεχνολογική πρόοδος και διασκέδαση και τι πολιτισμός.
Ο όρος πολιτισμός προέρχεται από την λέξη πόλις–πολίτης και αφορά την αρμονική συνύπαρξη των πολιτών μέσα στα κοινωνικά σύνολα που έχουν δημιουργήσει. Είναι η έννοια που ξεχωρίζει το ανθρώπινο είδος από τους “νόμους της ζούγκλας”. Εν τούτοις, δεν το καταφέραμε όπως θα έπρεπε, αφού η αυτοδικία, ως τρόπος επίλυσης των διαφορών, φαίνεται να κατακτά όλο και περισσότερο έδαφος στις συνειδήσεις των ανθρώπων. Ίσως γιατί οι πόλεις που φτιάχτηκαν από ανθρώπους για ανθρώπους, κατασπαράζουν και αφανίζουν ανθρώπους, μέσα στο δαιδαλώδες κοινωνικό και νομικό σύστημα. Ίσως γιατί το πολιτισμικό επίπεδο έμεινε στο ζην και δεν έφτασε στο ευ-ζην, όπως διατείνονταν ο Αριστοτέλης. Όταν οι πολιτισμένοι λαοί καταφεύγουν ακόμη σε αιματηρούς πολέμους για να επιλύσουν τις διαφορές τους, για ποια πολιτισμική εξέλιξη μιλάμε; Οι περιορισμοί και οι απαγορεύσεις, που επιβάλλονται συχνά με την βία και τον εκφοβισμό, προκαλούν επίσης κοινωνική αγριότητα.
Η βία γεννά βία. Νόμος. Και ο φόβος γεννά βία. Και οι αδιέξοδες προσδοκίες επίσης. Κι αυτό αφορά κυρίως τους νέους, που το φαινόμενο των κρουσμάτων βίας θα μεγαλώνει όσο δεν θα υπάρχει αντίκρισμα στις προσπάθειες και στις προσδοκίες τους. Οι σημερινοί νέοι και τα παιδιά μεγαλώνουν μέσα στην κοινωνική αγριότητα. Γιατί κοινωνική αγριότητα δεν είναι μόνο η λεκτική βία και το ξύλο. Αυτή είναι η τελική της επέκταση.
Έπειτα έρχεται η ενδοοικογενειακή βία, η οποία αυξάνεται κι αυτή επικίνδυνα, εξαιτίας της αλυσιδωτής αντίδρασης που προέρχεται από αυτή. Το φαινόμενο της νεανικής παραβατικότητας και βίας είναι πολυεπίπεδο και δύσκολο να επιλυθεί. Η αντιμετώπιση του απαιτεί, επίσης πολυεπίπεδη δράση, από την οικογένεια, το εκπαιδευτικό και κοινωνικό περιβάλλον, τα μέσα μαζικής επικοινωνίας και ψυχαγωγίας, καθώς και τον έλεγχο και περιορισμό της αλόγιστης τεχνολογίας. Ο δε εγκιβωτισμός σε κανόνες κοινωνικής συ-μόρφωσης δημιουργεί μια άμορφη στερεότυπη μάζα με καταπιεσμένες τάσεις διάσπασης του ατόμου. Συνθλίβεται η ατομικότητα από την αγωνία της αποδοχής και την άμεση αποπομπή του διαφορετικού, ή εκείνου που δεν πληροί τα σύγχρονα κοινωνικά στάνταρ.
Πολλοί γονείς δε, θεωρούν τα παιδιά τους προβληματικά, όταν δεν προσαρμόζονται στις πεποιθήσεις τους και κρατούν διαφορετική στάση ζωής από την δική τους. Το φαινόμενο, της έμφυλης βίας τείνει κι αυτό να αποκτήσει τρομακτικές διαστάσεις. Εδώ τα στατιστικά στοιχεία είναι ακόμη πιο τρομακτικά. Οι γυναίκες που βρήκαν τον θάνατο από το χέρι του συντρόφου τους κυρίως ή του πατέρα ανέρχονται σε σοκαριστικά νούμερα. Αριθμοί που μας δίνουν την αίσθηση ότι η γυναίκα βρίσκεται ακόμη σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι, παρά τις αποστάσεις απελευθέρωσης και ισότητας που έχει διανύσει.
Στην πραγματικότητα, όλη η κοινωνία βρίσκεται σε αυτό το κρίσιμο σταυροδρόμι. Πολυάριθμοι οι καθοριστικοί παράγοντες που προάγουν την βία. Η χαλαρότητα των συνειδήσεων, που αναδεικνύουν τα υψηλά στρώματα κοινωνικής διαστρωμάτωσης είναι ένας από τους βασικούς λόγους, που προκαλούν την κοινωνική οργή και την εγκληματικότητα. Ο ισχυρός μπορεί να βιάζει και να εγκληματεί, παραβιάζοντας ασύστολα τους νόμους και τους κοινωνικούς κανόνες και να αθωώνεται. Ο ανίσχυρος όμως θα υποστεί την μέγιστη των ποινών, για πολύ μικρότερα πολλές φορές αδικήματα . Θεωρώ πως έχουμε φτάσει πλέον στο σημείο που η αναζήτηση της αιτίας είναι περιττή. Το ζήτημα είναι τι μπορούμε να κάνουμε και σε ποια κοινωνία θέλουμε τελικά να συνυπάρχουμε.
Είμαστε σε ένα σταυροδρόμι, που πρέπει να διαλέξουμε. Αν θα μάθουμε να αγαπάμε από την αρχή τον συνάνθρωπο, τον σύντροφο, το παιδί μας, τον συνάδελφο. Να μάθουμε από την αρχή τι πραγματικά σημαίνει σεβασμός και εκτίμηση προς όλους τους ανθρώπους. Να αποφασίσουμε αν θα καταργήσουμε ή θα συνεχίσουμε να υιοθετούμε τον νόμο της ζούγκλας και την επικράτηση του ισχυρού.
Δώρα Τζέμα- Συγγραφέας: Τα ημερολόγια λένε πάντα την αλήθεια, Εκδόσεις Πηγή
