Το βιβλίο που κουβαλά παραδόσεις μιας ολόκληρης γενιάς πρέπει να αποτελεί κλασικό ανάγνωσμα για τον σύγχρονο αναγνώστη
1+1 προτάσεις για να ανακαλύψετε την ελληνική ηθογραφία του 19ου αιώνα
Το projet Ψυχάρης δημιουργήθηκε από την ανάγκη για μεταγραφή κλασικών βιβλίων από την καθαρεύουσα, στη νεοελληνική γλώσσα. Σκοπός είναι να μπορέσει το σύγχρονο αναγνωστικό κοινό να έρθει σε επαφή με συγγραφικά διαμάντια που άλλαξαν το ρου της λογοτεχνικής γραφής στον ελλαδικό χώρο. Έργα που ήταν γραμμένα σε καθαρεύουσα μπορούν πια να φτάσουν σε διαφορετικές κοινωνικές ομάδες και ηλικίες, ενισχύοντας τη λογοτεχνική κουλτούρα της χώρας.
Πέρα όμως από την ανάγκη για να γίνει πιο προσιτό ένα κλασικό βιβλίο, η μεταγραφή από την καθαρεύουσα στη νεοελληνική γλώσσα προσφέρει πρόσβαση σε πληροφορίες για την κοινωνική σύνθεση του ελληνικού τοπίου που σήμερα παραμένουν λησμονημένες. Θαμμένες κάτω από το ορμητικό πέπλο μιας παγκοσμιοποιημένης Ελλάδας που ακόμα ψάχνει τον εαυτό της.
Πίνακας του Π. Ροϊλού
Πάντα με σεβασμό στο περιεχόμενο των έργων και μια βαθιά γνώση των γραπτών της εποχής, ο συγγραφέας Δημήτρης Φιλελές μας προσφέρει απλόχερα μεταγραφές κλασικών βιβλίων στην νεοελληνική γλώσσα, επαναφέροντας στη μνήμη των παλιότερων μια Ελλάδα ξεχασμένη αλλά και μεταδίδοντας γνώση στις νεότερες γενιές που ίσως να μην έμαθαν ποτέ. Ο κύριος Φιλελές επιχειρεί μια εκτενή προσπάθεια σκιαγράφησης όλων των υψηλών νοημάτων που κουβαλούν αυτά τα έργα, με υποσημειώσεις, παραπομπές και αναφορές, χωρίς να τα απογυμνώνει από την ποιητικότητα και την ειλικρίνεια τους. Μέσα από τις μεταγραφές του επιτρέπει στα έργα να συνυπάρχουν με τη σύγχρονη πολιτιστική πραγματικότητα, ενισχύοντας παράλληλα την αίσθηση της διαχρονικότητας και της συνέχειας της ελληνικής λογοτεχνίας.
Για όσους αγαπούν ένα κλασικό βιβλίο και έχουν τη διάθεση να εξερευνήσουν την ηθογραφία εκείνης της εποχής, σε μια γραφή κατανοητή αλλά εξίσου ποιοτική, οι εκδόσεις Πηγή προτείνουν δύο ανθολογίες με διηγήματα εμπνευσμένα από τις χριστουγεννιάτικες και πασχαλινές γιορτές, κεντρικά κοινωνικά συμβάντα της τότε εποχής.
Οι εορταστικές περίοδοι των Χριστουγέννων, της Πρωτοχρονιάς και των Φώτων αποτελούν ανεξάντλητη πηγή έμπνευσης για τους σημαντικούς Έλληνες συγγραφείς, που αντλούν υλικό από τα καθημερινά τους βιώματα για να δημιουργήσουν μοναδικές ηθογραφικές ιστορίες με υψηλά νοήματα. Ειδικά η περίοδος των γιορτών που κάποτε γιορτάζονταν απλά και συλλογικά, υπήρξε τεράστιο πεδίο έμπνευσης.
Με φόντο τις κατανυκτικές στιγμές των γιορτών, τα διηγήματα που απαρτίζουν αυτή την ανθολογία μεταφέρουν την απλότητα των ανθρώπινων σχέσεων καθώς και τα έθιμα και τις παραδόσεις του κάθε τόπου. Μέσα από τις σελίδες τους ζωντανεύουν είτε προσωπικές εμπειρίες, είτε ιστορίες που μεταφέρθηκαν από στόμα σε στόμα. Άλλοτε με ρεαλισμό και άλλοτε με ειδυλλιακή διάθεση, οι συγγραφείς της γενιάς του 1880 μας ταξιδεύουν σε μια Ελλάδα μακρινή αλλά και συνάμα γνώριμη αν παρατηρήσουμε καλά. Το ύπαιθρο γίνεται καμβάς απόκοσμων περιγραφών, ενώ το αστικό τοπίο της εποχής ξυπνά συναισθήματα νοσταλγικά.
Εκτός από διηγήματα του εμβληματικού Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, στην ανθολογία συμπεριλαμβάνονται και άλλοι καταξιωμένοι συγγραφείς όπως ο Γιάννης Βλαχογιάννης, η Πηνελόπη Δέλτα, ο Ανδρέας Καρκαβίτσας, ο Ναπολέων Λαπαθιώτης και άλλοι, που τα γραπτά τους κινούνται στο ίδιο πνεύμα. Όλοι τους έχουν συμβάλει με τα έργα τους στη διαμόρφωση της λογοτεχνικής μας παράδοσης, γι’ αυτό και τα διηγήματα τους επιλέχθηκαν προσεκτικά κατά τη διαμόρφωση αυτού του τόμου.
Μέσα από αυτό το κλασικό βιβλίο θα έχετε την ευκαιρία να έρθετε σε επαφή με εικοσιτέσσερα επιλεγμένα διηγήματα που έχουν μεταγραφεί σε έναν πανέμορφο νεοελληνικό λόγο με σαφήνεια και ακρίβεια. Η νέα μορφή αυτών των κειμένων είναι το ίδιο αξιόλογη με τα πρωτότυπα και θα καταφέρει να δημιουργήσει εικόνες στη φαντασία σας και να σας μεταφέρει γνώση για την Ελλάδα του παρελθόντος. Ειδικά για τους νεότερους αναγνώστες, ο συνδυασμός της καθαρότητας του λόγου μαζί με τις υποσημειώσεις του συγγραφέα, εγγυούνται την πλήρη κατανόηση και εκτίμηση των διαχρονικών αυτών έργων.
Ανθολογία Πασχαλινού Διηγήματος
Στο ίδιο μήκος κύματος κινείται και η “Ανθολογία Πασχαλινού Διηγήματος”, η πρώτη απόπειρα του κύριου Φιλελέ για μεταγραφή κειμένων από την καθαρεύουσα στη νεοελληνική. Με φόντο τις πασχαλινές αυτή τη φορά παραδόσεις, η συγκεκριμένη συλλογή διηγημάτων αποκαλύπτει διάφορες κρυφές πτυχές των εθίμων και των σχέσεων της εποχής. Ενώ μπορεί να χαρίσει στους νεότερους αναγνώστες εικόνες και συνήθειες που, ενώ μοιάζουν ανοίκειες, αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της συλλογικής μας ταυτότητας.
Εμβληματικές φιγούρες όπως ο Παπαδιαμάντης, ο Ζαχαρίας Παπαντωνίου, ο Καρκαβίτσας, ο Γρηγόριος Ξενόπουλος και πολλοί άλλοι καταξιωμένοι συγγραφείς συνυπάρχουν σε μια ανθολογία που μεταφέρει γλαφυρά το ήθος της εποχής τους. Μακριά από σύνθετα φαινόμενα και περίπλοκες ανάγκες, οι ηθογραφίες του τότε, μας φέρνουν στο μυαλό μια απλότητα που, μάλλον, οι νεότεροι άνθρωποι δεν πρόλαβαν να ζήσουν.
Περιγραφές που επικεντρώνονται στις συνήθειες και στις τελετουργίες, μεταφέρουν τον αναγνώστη σε τοπία ειδυλλιακά και σχέσεις βαθιά ανθρώπινες. Η αναπαράσταση του τρόπου ζωής των επαρχιακών κοινων
ιών αλλά και του τότε αστικού περιβάλλοντος μας φέρνουν πιο κοντά σε ένα παρελθόν ξεχασμένο, που όμως επιβεβαιώνει στιβαρά την ελληνική ταυτότητα. Η βιωματική μνήμη παίρνει τα ηνία και μαζί με την περίτεχνη αφήγηση οδηγεί το κοινό σε εκείνες τις ιερές μέρες των βασάνων και τελικά της ανάστασης. Μα και σε εκείνα τα σημεία της ανθρώπινης ψυχής που οι εποχές μας δε μας επιτρέπουν να φτάσουμε.
Δεν πρόκειται για κάποια παρελθοντολαγνία, αλλά για μια βαθύτερη ανάγκη να μεταδοθεί στα νέα άτομα, μια νόηση που έχει ξεχαστεί. Εκείνη της απλότητας που κουβαλάει μαζί της και την σκληρότητα της πραγματικότητας αλλά και την μαγεία της καθαρότητας. Ο Δημήτρης Φιλελές σε μια εξαιρετική αποτύπωση των διηγημάτων της γενιάς του 1880, επιλέγει να χαρίσει στην ελληνική κοινωνία ένα υπέροχο δώρο. Την απρόσκοπτη πρόσβαση στα λογοτεχνικά αριστουργήματα που αγγίζουν τα πιο απόκρυφα σημεία της ανθρώπινη υπόστασης μας, αποκαλύπτοντας ταυτόχρονα το βάθος και την ομορφιά της απλής νεοελληνικής γλώσσας.
