Το Ολοκαύτωμα, ένα πρωτοφανές έγκλημα κατά της Ανθρωπότητας, χαραγμένο βαθιά στην μνήμη των λαών της Ευρώπης, δεν είναι ένα απλό επεισόδιο στην ευρωπαϊκή ιστορία, δίχως βαθύτερες αιτίες και καταβολές. Ο αντισημιτισμός, ως ιδεολογία που έτεινε να καταδείξει τους Εβραίους ως υπαίτιους δεινών και κινδύνους για τους υπόλοιπους ανθρώπους, έχει ρίζες στην Ευρώπη ήδη από την μεσαιωνική εποχή, όπου και οι ρίζες του μίσους ήταν κυρίως θρησκευτικές. Κατά τον 19ο αιώνα ήδη, εμφανίστηκαν εξελίξεις του, οι οποίες εστίαζαν στον κίνδυνο που αποτελούσαν για τα έθνη και τα σύγχρονα κράτη.
Τα αποτελέσματα του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου στην Ευρώπη ήταν δυσάρεστα για πολλά κράτη, γεγονός το οποίο καθιστούσε τους πολίτες τους περισσότερο δεκτικούς στις μισαλλόδοξες ρητορικές. Ο αντισημιτισμός κυριάρχησε, ως τέτοια, στην δημόσια σφαίρα πολλών κρατών κατά τη διάρκεια του Μεσοπολέμου. Πουθενά, ωστόσο, δεν κατέλαβε τόσο δεσπόζουσα θέση όσο στην Γερμανία, όπου, με την άνοδο του Ναζιστικού Κόμματος στην εξουσία το 1933, έλαβε την θέση επίσημης κρατικής ιδεολογίας. Οι διώξεις κατά των Εβραίων της Γερμανίας ξεκίνησαν ευθύς εξαρχής, με περιορισμούς, καταστροφές και θανατώσεις.
‘Χρέος όλων μας είναι η Μνήμη’
Κατεστραμμένο Κατάστημα Εβραίων στην Γερμανία, 1938
Κατά τη Διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου, με τις ραγδαίες γερμανικές στρατιωτικές επιτυχίες, οι οποίες οδήγησαν στην κατοχή του μεγαλύτερου τμήματος της Ευρώπης από τους Ναζί, τα ανώτατα στελέχη του Ναζιστικού Κόμματος επεξεργάστηκαν, στις αρχές του 1942, ένα σχέδιο το οποίο θα οδηγούσε σε ‘Τελική Λύση του Εβραϊκού Ζητήματος’ στην Ευρώπη. Σύμφωνα με αυτό, οι Εβραίοι της Ευρώπης θα αποστέλλονταν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης στο, κατεχόμενο από τους Γερμανούς, πολωνικό έδαφος, όπου θα θανατώνονταν.
Στα επόμενα χρόνια περίπου έξι εκατομμύρια Εβραίοι πολίτες ευρωπαϊκών κρατών, δηλαδή γύρω στα δύο τρίτα του συνολικού τους πληθυσμού στην Ευρώπη, έχασαν τη ζωή τους σε στρατόπεδα συγκέντρωσης, από τα οποία δεσπόζουν το εφιαλτικό Άουσβιτς- Μπιρκενάου, η Τρεμπλίνκα, το Σόμπιμπορ, σε εκτελεστικά αποσπάσματα, όπως στις μαζικές εκτελέσεις του Μπάμπι Γιαρ, αλλά και με άλλους, φρικτούς τρόπους, η απαρίθμηση των οποίων μόνο φρίκη φέρνει σε οποιοδήποτε ανθρώπινο ον. Το έγκλημα αυτό, αιτίες του οποίου ήταν ο ρατσισμός, η πολιτική εκμετάλλευση του και η βραχεία μνήμη των λαών, έμεινε στην ιστορία με την ονομασία Ολοκαύτωμα.
‘Το Ολοκαύτωμα δεν είναι ένα απλό επεισόδιο στην ευρωπαϊκή ιστορία’
Η Κεντρική πύλη του Auchwitz- Birkenau. Η επιγραφή σημαίνει ”Η Εργασία Απελευθερώνει”
Η 27η Ιανουαρίου κάθε έτους καθιερώθηκε από τον ΟΗΕ, το 2005, ως Διεθνής Ημέρα Μνήμης Θυμάτων Ολοκαυτώματος. Η επιλογή της ημέρας πραγματοποιήθηκε λόγω της απελευθέρωσης των επιζήσαντων του στρατοπέδου του Auschwitz, από τον σοβιετικό στρατό, στις 25 Ιανουαρίου 1945. Εκεί, οι στρατιώτες συνάντησαν εξαθλιωμένους ανθρώπους, που είχαν την τύχη να επιζήσουν μέσα στην Κόλαση, και έγιναν μάρτυρες του μεγέθους της θηριωδίας στην οποία είχε εκπέσει ένας από τους λαμπρότερους ευρωπαϊκούς πολιτισμούς.
Έχοντας ως έδρα τους την Θεσσαλονίκη, πόλη με καταφανείς τις πληγές που άφησε το Ολοκαύτωμα όσο καμία άλλη στην Ελλάδα, πόλη όπου το έγκλημα κατά των συμπολιτών Εβραίων μας είναι αισθητό σε κάθε γωνιά και δρόμο, οι Πρότυπες Εκδόσεις Πηγή αποτίουν σεβασμό στην μνήμη των νεκρών συμπολιτών μας. Όχι όμως ‘σιωπηλά’, καθώς έχουμε αποφασίσει μέσω των βιβλίων μας να διατηρήσουμε άσβεστες τις εμπειρίες συνανθρώπων μας, οι οποίοι βίωσαν με τον πιο άμεσο τρόπο την βαρβαρότητα που γεννήθηκε από το ρατσιστικό μίσος. Ταυτόχρονα, διατρανώνουμε την απόλυτη πεποιθηση μας ότι είναι καθήκον όλων μας να εργαστούμε προς ένα μέλλον όπου τέτοιες κτηνωδιες θα είναι μόνο μια, αδιαμφισβήτητα οδυνηρή αλλά πάντοτε σημαντική για την ίδια την Ανθρωπότητα, ανάμνηση.
‘Περίπου έξι εκατομμύρια Εβραίοι πολίτες ευρωπαϊκών κρατών έχασαν τη ζωή τους’
Οι Εβραίοι της Θεσσαλονίκης συγκεντρωμένοι στην Πλατεία Ελευθερίας, 1943
Ορισμένες από τις εν λόγω εμπειρίες είναι διαθέσιμες για το αναγνωστικό μας κοινό στα συνταρακτικά έργα
’Οι 7 Νάνοι του Άουσβιτς’ και ’Εγώ Θα Ζήσω’.
Στους ‘7 Νάνους του Άουσβιτς’ διαβάζουμε την συγκλονιστική αληθινή ιστορία της Οικογένειας Όβιτς, μιας επταμελούς οικογένειας Εβραίων με νανισμό που μεταφέρθηκαν στο στρατόπεδο του Άουσβιτς, όπου και έγιναν πειραματόζωα στα φρικτά πειράματα του διαβόητου δόκτωρος των Ναζί Γιόζεφ Μένγκελε.
‘Στα καλά και στα κακά, ποτέ μη χωριστείτε. Να είστε ενωμένοι, να φυλάτε ο ένας τον άλλον, να ζείτε ο ένας για τον άλλον…’ – Μπάτια Όβιτς
Στο ‘Εγώ θα Ζήσω’ μας κατατίθεται ένα ιστορικό μυθιστόρημα βασισμένο στην αληθινή ιστορία της Ντίνας Πρανίτσεβα, επιζήσασας από την Κόλαση του στρατοπέδου του Μπάμπι Γιαρ. Εξερευνούνται, με ευαισθησία, τα όρια του από πού μπορεί να αντλήσει δύναμη ένας ξεριζωμένος άνθρωπος προκειμένου να κρατηθεί στην ζωή.
‘Από το παιδικό όνειρο, μεταβαίνω στον ενήλικο εφιάλτη. Μεγαλώνω μέσα σε λίγες ημέρες.’
Χρέος όλων μας είναι η Μνήμη.
‘Ολοκαύτωμα, ένα πρωτοφανές έγκλημα κατά της Ανθρωπότητας, χαραγμένο βαθιά στην μνήμη των λαών της Ευρώπης.’