Παγκόσμια Ημέρα Μνήμης του Ολοκαυτώματος. Γιατί παγκόσμια; Μα γιατί το «Ολοκαύτωμα» των Εβραίων αφορούσε ένα ανά τη Γη έγκλημα έναντι μιας εθνοθρησκευτικής ομάδας. Μιας ομάδας ανθρώπων μοναχά ή ενάντια όλων των ανθρώπων που, κατά τις στερεοτυπικές προκαταλήψεις των Ναζί, δεν ήταν «Άριοι», καθαροί; Τι σημαίνει «καθαροί»; Τέλειοι μήπως; Τι είναι το «τέλειο»; Υπάρχει κάτι τέτοιο στη φύση;
Οι Ναζί και οι κατά τόπους συνεργάτες τους δεν έκαναν εγκλήματα κατά των Εβραίων μόνο, αλλά και κατά των Ρομά, των ψυχικά και σωματικά αρρώστων, των ομοφυλόφιλων, των αιχμαλώτων πολέμου και άλλων «ειδικών» κατά αυτούς ομάδων, στέλνοντάς τους σε τόπους ομαδικής εξόντωσης. Στον υπόλοιπο κόσμο ‒έμβια όντα και φύση‒ προκάλεσαν ανεπανόρθωτες ζημιές και αλυσιδωτές αντιδράσεις, οι οποίες ξεβράζονται και στο σήμερα.
‘Χρόνια μετά, το Ολοκαύτωμα πυρακτώνεται κάτω από την επιφάνεια της εποχής μας, μέσα από διαγενεακές μνήμες που δεν μας αφήνουν να ξεχάσουμε.’
Άνθρωποι σακατεμένοι, όσοι επέζησαν από τον πόλεμο, έχοντας χάσει αγαπημένους, μέλη του σώματός τους, περιουσίες, δουλειές, κλήθηκαν να προχωρήσουν όπως όπως τις ζωές τους ‒να επιβιώσουν για δεύτερη φορά δηλαδή‒, να κάνουν οικογένειες, να στήσουν μία νέα κοινωνία, τραυματισμένη κι αυτή από τα φαντάσματα του πολέμου.
Άρα, δεν μιλάμε μόνο για μία μέρα, αλλά για χρόνια… Χρόνια μετά, το Ολοκαύτωμα πυρακτώνεται κάτω από την επιφάνεια της εποχής μας, μέσα από διαγενεακές μνήμες που δεν μας αφήνουν να ξεχάσουμε. Να καθαρίσουμε τις ψυχές μας από τον πιο βίαιο πόλεμο που συντάραξε τον πλανήτη μας.
«Μα τι με νοιάζει εμένα τι έγινε τότε;» μπορεί να σκέφτεται κάποιος στο σήμερα. «Εδώ έχουμε τόσα προβλήματα, το “Ολοκαύτωμα” θα θυμόμαστε;» Ναι, γιατί πρέπει να γνωρίζουμε. Η γνώση φέρνει σιγουριά. Όταν ξέρω, έχω ευθύνη. Σιγουριά και ευθύνη φτιάχνουν δυνατούς ανθρώπους, έτοιμους να αντιμετωπίσουν κάθε ενδεχόμενο και να μην είναι έρμαια σε κάθε πολιτικό και στρατιωτικό καθεστώς. Ο άνθρωπος που γνωρίζει, μπορεί να αλλάξει τη ροή των πραγμάτων. Μπορεί να αγωνιστεί και να κερδίσει.
‘Τι σημαίνει «καθαροί»; Τέλειοι μήπως; Τι είναι το «τέλειο»;’
Με αυτές τις σκέψεις έγραψα και το βιβλίο «Εγώ θα ζήσω». «Όχι ένα ακόμη βιβλίο για το ολοκαύτωμα, αλλά ένα βιβλίο “ολοκαύτωμα”» όπως το χαρακτήρισε ο Δήμαρχος Αγίας Βαρβάρας, Λάμπρος Μίχος. Εμπνευσμένο από την πραγματική ιστορία μίας Ουκρανής Εβραίας, της Ντίνας Πρανίτσεβα, που επιβίωσε από έναν ομαδικό τόπο εξόντωσης, το Μπάμπι Γιαρ (στη γλώσσα μας «το φαράγγι της γιαγιάς»), είναι γραμμένο με τέτοιον τρόπο, ώστε να μπορέσει ο αναγνώστης να αντιληφθεί πώς είναι να είσαι αυτός που βρίσκεται στο στόχαστρο. Πώς είναι να σε στέλνουν εν αγνοία σου στο εκτελεστικό απόσπασμα. Από τη μία μέρα στην άλλη να χάνεις ό,τι έχεις στήσει στη ζωή σου και ό,τι αγαπάς. Πώς είναι να γλυτώνεις από έναν ομαδικό τάφο, να πατάς πάνω σε πτώματα για να σωθείς και να περιφέρεσαι για δύο χρόνια στους δρόμους, μέσα στο χιόνι ή στο λιοπύρι, και το στομάχι σου να παθαίνει κράμπες από την ασιτία. Πώς είναι να φοβάσαι συνεχώς μη σε σκοτώσουν.
Αλήθεια τώρα, είναι αυτές ιστορίες του παρελθόντος ή μήπως είναι πραγματικότητα για έναν μεγάλο πληθυσμό της Γης; Χώρες βρίσκονται σε πόλεμο με άλλες χώρες και πολίτες του ίδιου κράτους αιματοκυλίζονται σε εμφυλίους. Οι μεγάλες δυνάμεις τροφοδοτούν με όπλα λαούς κι έπειτα δημιουργούνται προσφυγικές ροές, ενώ ο κόσμος εγκλωβίζεται σε κλειστά σύνορα, συρρέει σε άλλου τύπου πια στρατόπεδα συγκέντρωσης και χάνει τη ζωή του σε ναυάγια μέσα σε τρύπιες βάρκες. Ακόμη. Το ολοκαύτωμα συνεχίζεται. Τι θα γίνει αν αύριο εγώ ή εσύ είμαστε οι «Εβραίοι», οι «αράπηδες», οι «Πάκι» ή οι Αφγανοί;
Ας μην ξεχνάμε λοιπόν. Ας μείνουμε αφυπνισμένοι. Ξύπνιοι, μη μας πιάσουν στον ύπνο…
(περισσότερα για το Ολοκαύτωμα εδώ)
Στεφανία Ρουλάκη
Στεφανία Ρουλάκη/ Εγώ Θα Ζησω/ Εκδόσεις Πηγή, 2021