Ταξίδεψε στο Κονγκό μέσα από ένα βιβλίο

Μια αλλιώτικη εμπειρία ζωής

Για την εμπειρία της στο Κονγκό, γράφει στο βιβλίο «290 ημέρες στο Κονγκό» η συγγραφέας Ελένη Πρόγκα.

Μέσα από την τόσο εύκολη πρόσβαση στη γνώση και τον καταιγισμό από πληροφορίες που προσφέρει η σημερινή εποχή, νομίζει κανείς ότι έχει μάθει «τα πάντα για τα πάντα». Έχω δει αρκετά ντοκιμαντέρ, έχω διαβάσει ακόμα περισσότερα άρθρα και έχω ταξιδέψει δύο φορές στην Αφρική. Νόμιζα ότι έφευγα για το Κονγκό «προετοιμασμένη» για το τι θα αντιμετώπιζα στη Μαύρη Ήπειρο. Μία πλάνη που άρχισε να αποδομείται ζώντας εκεί, καθώς είναι τελείως διαφορετική διεργασία η εγκεφαλική πρόσληψη μίας πληροφορίας από τη βιωματική προσέγγιση ενός διαφορετικού πολιτισμού.

Έτσι, κάθε ημέρα στο Κονγκό, έφερνε μία νέα «αποκάλυψη» την οποία προσπάθησα να την τοποθετήσω και στο βιβλίο.

Γνώριζα, για παράδειγμα, ότι ένα 80% περίπου του πληθυσμού της χώρας ζει χωρίς ρεύμα και τρεχούμενο νερό.

Οι συνθήκες ζωής στο Κονγκό

Ήταν άγνωστο όμως για μένα, ότι αυτοί που μένουν στα χαμόσπιτα που δεν έχουν νερό, πηγαίνουν με τα μπιτονάκια τους στα σπίτια των πλουσίων που έχουν γεώτρηση και γεννήτρια και αγοράζουν το νερό, το οποίο θα κουβαλήσουν στο σπίτι τους για να πιούν, να μαγειρέψουν, να πλύνουν τα παιδιά τους και τα ρούχα τους. Η απουσία ηλεκτρικού ρεύματος, ήταν απλά μία πληροφορία, μέχρι που χρειάστηκε εγώ η ίδια να μαγειρέψω με κάρβουνα, όταν έμεινα σε ένα τέτοιο σπίτι που το αποκαλούσα «γιαπί». Μαθημένη να ανοίγω βρύσες και διακόπτες και να γίνονται όλα αυτόματα, την τρίτη ημέρα δεν είχα υπομονή ούτε νερό για καφέ να ζεστάνω.

Ήξερα ότι έχουν υψηλά ποσοστά αναλφαβητισμού. δε γνώριζα όμως, ότι ακόμα κι αυτό που αποκαλείται «δημόσιο» σχολείο, κοστίζει 15 δολάρια το μήνα. Κι αυτή, άχρηστη πληροφορία θα ήταν, αν δεν έβλεπα από μέσα ότι ο μισθός του Κονγκολέζου κυμαίνεται από 80 έως 120 δολάρια κι ότι μία οικογένεια έχει κατά μέσο όρο 5 με 6 παιδιά. Φανταστείτε τον εαυτό σας να πρέπει να αποφασίσετε ποια παιδιά σας θα στείλετε στο σχολείο και ποια όχι. Με είχαν ενημερώσει ότι ούτε η υγειονομική περίθαλψη είναι δωρεάν. Μέχρι που διαπίστωσα ότι αν δεν προκαταβάλεις τα νοσήλεια, δεν γίνεται εισαγωγή στο νοσοκομείο.

Επισκέφτηκα φιλική οικογένεια σε νοσοκομείο, που κι αυτό «γιαπί» θα το αποκαλούσα. Νοσούσαν με ελονοσία ο πατέρας και τα 2 από τα 3 νήπια και η πενταμελής οικογένεια κοιμόταν στο ένα και μόνο κρεβάτι που της είχε παραχωρηθεί. Φίλος από το Κονγκό που συνδέθηκε με μηχάνημα παροχής οξυγόνου κινδύνεψε να πεθάνει από διακοπή ρεύματος, καθώς το νοσοκομείο δεν είχε γεννήτρια!

Η πολιτισμική διαφορά με τη Δύση

Όπως λοιπόν, ο κάθε δυτικός που ενδιαφέρεται να ξέρει, είχα κι εγώ ενημερωθεί, ότι η Αφρική είναι πλούσια σε φυσικούς πόρους. Μόνο όμως όταν βρέθηκα εκεί, βίωσα το παράδοξο της πλούσιας χώρας με τους φτωχούς κατοίκους. Εκεί έμαθα ότι το Κονγκό διαθέτει χαλκό (10% της παγκόσμιας παραγωγής), κοβάλτιο (30%), κολτάνιο, ουράνιο, διαμάντια. Έμαθα όμως ακόμα, ότι τα ορυχεία ανήκουν σε Βέλγους, Γάλλους, Βρετανούς, Νοτιοαφρικάνους, Κινέζους, μέχρι και Λιβανέζους. Δε γνώριζα ότι οι Κονγκολέζοι μπορεί να δουλεύουν σε αυτά για 2 ή 3 δολάρια τη μέρα.

Δε θα το μάθαινα ποτέ, ότι ακόμα και παιδιά δουλεύουν εκεί, μέχρι που μας έφεραν ένα οκτάχρονο αγοράκι στο ίδρυμα που δούλευα εθελοντικά. Το παιδάκι το βρήκαν σε ορυχείο. Μία άλλη θολή γνώση, ήταν ότι σε κάποιες χώρες της Αφρικής υπάρχουν ακόμα οι δοξασίες για τη μαύρη μαγεία. Λίγους μήνες μετά την παραμονή μου εκεί, αυτή η γνώση ήταν βάρβαρα διαυγής.

Γνώρισα πάλι στο ίδρυμα, τα «παιδιά-μάγους», τα κορίτσια που έχουν βασανιστεί και εκδιωχθεί από τα χωριά και τα σπίτια τους, επειδή κάποιος πάστορας τα χαρακτήρισε «μάγισσες». Βρέθηκα σε συνέδριο αλμπίνων, όπου άκουσα ότι δολοφονούνται για να πουληθούν τα άκρα τους σε τελετές μαύρης μαγείας.

Βρέθηκα σε μία χώρα που η επίσημη ονομασία της είναι «Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό».

Γνώριζα ότι τα περισσότερα αφρικάνικα καθεστώτα μαστίζονται από τη διαφθορά, εκεί όμως αντιλήφθηκα ότι η αποκαλούμενη «δημοκρατία» ήταν δικτατορία.

Ζήσαμε 10 ημέρες εγκλεισμού στην ελληνική κοινότητα, γιατί οι εκλογές που είχαν προκηρυχθεί δε θα γίνονταν κι ο στρατός και η αστυνομία άρχισαν να πυροβολούν όποιον διαμαρτυρόταν ή έφερνε αντίσταση. Θα μπορούσα να συνεχίσω για πολλές σελίδες ακόμα να σας παραθέτω όλα αυτά που ήταν άγνωστα για μία δυτική, που το πνεύμα της, η κοσμοθεωρία της, έχουν διαμορφωθεί από βιώματα, συνήθειες, συνθήκες 50 χρόνων στο δυτικό πολιτισμό. Η εμπειρία της Αφρικής όμως, δεν μπορεί να καταγραφεί σε κανένα βιβλίο.

Μάθημα ζωής

Η Αφρική είναι ένα διαρκές, αέναο σχολείο που σου ανατρέπει την πλασματική, ασταθή πραγματικότητά σου με μία «άβολη» αλήθεια. Και μέσα σε όλες αυτές τις συνεχείς αποκαλύψεις και ανατροπές, υπήρχε μία πλευρά της Αφρικής που ήταν για μένα η μόνη εξ ολοκλήρου άγνωστη και που μέχρι και σήμερα δεν καταφέρνω να «ερμηνεύσω».

Ήταν η απλότητα των ανθρώπων και η χαρά τους μέσα στο τίποτα. Ήταν το πώς θα πανηγύριζαν όταν θα είχαν ρύζι στο τραπέζι τους, αντί για ζυμάρι καλαμποκιού ή όταν τα μανγκόδεντρα έδιναν τους πρώτους καρπούς. Ήταν το πώς θα χόρευαν με την πρώτη βροχή του Νοέμβρη και το πώς θα έκαναν κρουστά τα πλαστικά τους μπιτόνια και θα έβγαζαν ρυθμό. Ήταν το πόσο ανεξήγητα καθαρά ήταν τα σχολικά ρούχα, καθώς τα πιτσιρίκια έβγαιναν από τα καλυβάκια για να πάνε στο σχολείο. Ήταν το πόσο περιποιημένοι και ευλαβικοί ήταν όλοι στην κυριακάτικη λειτουργία. Ήταν η εγγύτητα με αυτό που είναι η πραγματική μας φύση, η μη αλλοτρίωση, η καθαρότητα, η αθωότητα. Ήταν η ευγνωμοσύνη για το κάθε μικρό που αποκτούσαν, για την κάθε ημέρα που έφευγε και την επόμενη που ξημέρωνε. Ήταν, ίσως, αυτό που εμείς έχουμε χάσει;

Βρείτε περισσότερα για το Κονγκό στο βιβλίο «290 ημέρες στο Κονγκό» από τις Εκδόσεις Πηγή